دهخدا درکی عمیق از قانونمندی سیاسی اجتماعی فرهنگی زمان خود داشت و با همین بینش به مبارزه با استبداد می‌پرداخت.

«شیوع ویروس کووید ۱۹ چالشی بی‎سابقه برای جهان انسانی است. فراگیری بحران کرونا، به‌دلیل زیرساخت‏های ارتباطی در دهکده جهانی، پدیده‏ای منحصر به‏فرد در تاریخ را شکل داده است.
بحران کرونا قبل از هرچیز جریان جاری و روال‏های عادی زندگی را به‏تعلیق درآورد و روابط و مناسبات فردی انسان‏ها و نهادهای اجتماعی را متوقف کرد. عدم شناخت دقیق این ویروس و تبعات آن در جهان انسانی، منجر به ایجاد وضعیتی بغرنج و پیچیده در مواجهه با آن شد و احتمال تداوم آن تصوری از آینده‏ای مبهم را پیش‏روی ما گذاشته است.

روابطی بسیار حسنه و خودمانی چنانکه گویی از یک خانواده با هم زندگی می‌کنند که این لازم به توضیح زیادتر است: خانه‌ها ساختمان‌هایشان در طرفین حیاط و دورتادور بود که به‌جز خانه‌های متمکنین و ثروتمندان و علما بقیه اضافه اتاق‌های آن در اختیار مستاجر قرار می‌گرفت و تنها زحمت به اجاره‌یافتن و اجاره‌دادن اتاق آن بود که مستاجر به دور کوچه‌ها به‌راه افتاده با سر به درون بردن‌ها و گفتن (اتاق خالی دارین) جواب (بله) شنیده و مالک چنین تصادفی برایش به‌وقوع بپیوندد و درباره کرایه توافق کرده، مستاجر اسباب کشیده نقل مکان کند.

با توجه به آماری که توسط وزارت بازرگانی و پیشه و هنر منتشر شده است، تعداد زیادی از کارخانه‌های کشور که زیر نظر این وزارتخانه بودند، خسارات قابل‌توجهی دیدند. برآورد این خسارات در چند بخش قابل‌بررسی است.

دیرزمانی‌ست که طبیعت مدام در حال فرستادن ایمیل و درخواست کمک از انسان است؛ ولی انسان پاسخ ایمیل‌های طبیعت را نمی‌دهد. چرا باید شمار حیات وحش جهان در همین ۵۰ سال گذشته، بیش از دوسوم کاهش یافته باشد؟ ‏

در گذشته کهن،‌ چیزی به نام محیط‌زیست(ناتورال این‌‌ وایرون ‌منت) مفهوم نبود بلکه آن‌چه مورد احترام بسیار بود طبیعت بود. کل طبیعت و گونه‌های جانوری و گیاهی، بسیار پیش از انسان روی این کره خاکی وجود داشتند؛ افسوس که انسان با آن‌ها از در همزیستی بر نیامد؛ ولی این گونه‌ها با یکدیگر خوش بودند(مانند آنچه که در تصویر بالا می‌بینید) و میلیاردها سال با هم همزیستی آشتی‌جویانه داشته‌اند.