تعداد بازدید :1310
يك معمار: مسجد در ايران مهجور مانده است
يك معمار گفت: یکی از خصایص
حیرت‌انگیز معماری مساجد ایران که تقریبا در تاریخ هنر در جهان یگانه
است، رسیدن به کمال و اوج از همان آغاز و ادامه‌دار بودن آن در قرون
متمادی است. مسجد به‌عنوان محل تجمع مسلمانان برای حل و فصل امور
روزمره در طول صدها سال، توجه حاکمان و مردم را به‌دنبال داشته و
جایگاه ویژه‌ای را برای خود در زندگي اجتماعی مسلمانان كسب كرده
است.
به گزارش خبرنگار سرويس ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، غزال كرامتي كه در پنجاه‌ودومین گفتمان هنر و معماری با عنوان «معماري مساجد» در موزه‌ي هنرهاي امام علي (ع) سخن مي‌گفت، ادامه داد: توجه به نقش مساجد و اشتیاق هنرمندان آن زمان برای نشان دادن هنر و خلاقیت خود در بنای مساجد، شاهکارهای هنر معماری در طول تاریخ این سرزمین خلق شدند و آن‌ها را تا دوره‌ي صفوی و تا حدودی دوره‌ي قاجاری مي‌توان ديد.
وي بيان كرد: در 100 سال اخیر، گسستگی در تداوم معماری، انتقال نيافتن تجارب گرانقدر معماران گذشته، آموزش ضعیف و ناتواني در درک مفاهیم سنت و مدرنیته (مانند سایر هنرها)، دامان معماری مساجد را نیز گرفته و با وجود داشتن بستر غنی فرهنگ معماری ایران، خلاقیت و تعالی را از معماری مساجد سلب كرده است.
امروزه از آنجا که حجم مهمی از بناهای عمومی را مساجد تشکیل می‌دهند، بازنگری در عملکردها، سامان‌دهی ساخت‌وساز و نظارت بر طرح و ساخت این بناها به‌شدت مورد نیاز است.
او ادامه داد: آن چيزي كه از دوران ما براي آيندگان باقي مي‌ماند، حاصل اندیشه، تفکر و دغدغه‌ي هنرمندان و کارگزاران جامعه نسبت به خلاقیت پویا و حفظ ارزش‌هاست. این بینش و آگاهی از یک طرف سبب مي‌شود مساجدی ماندگار داشته باشيم و از طرف ديگر، نشانگر تعالی جامعه و فرهنگ آن مي‌تواند باشد.
وي با اشاره به اين‌كه 1400 سال پيش در ساخت مساجد قديمي مانند مسجدجامع اردستان، استفاده از مهر گلي در بندهاي عمودي و بين آجرها كاري مرسوم بود، گفت: نظم مهندسي در چيدمان فضا براي ساخت مساجد از گذشته‌ها بسيار اهميت داشته است.
به همين دليل، درك رفتار سازه و استفاده از تكنولوژي مناسب كه با نوآوري در جهان معماري هم‌خواني داشته باشد، بسيار اهميت داشت، به‌گونه‌اي كه در مواردي، ساخت گنبد در فضاي مكعبي و وجود گوشواره براي گوشه‌سازي پايه‌هاي گنبد مورد تأكيد بوده است.
او محراب، گنبدخانه، ايوان حياط (صحن)، شبستان (فضاي ستون‌دار)، منار و فضاي وسط بين ورودي و محراب را نقاط معنوي و مادي در مساجد دانست و اظهار كرد: از آن زمان و با طراحي چنين تعاريفي، محراب و گنبدخانه اهميت فراواني پبدا كرد.
به گزراش ايسنا، شهاب‌الدين ارفعي نيز در اين نشست گفت: مسجد به‌عنوان يكي از مقدس‌ترين بناهاي مسلمانان، متأسفانه در كشوري مانند جمهوري اسلامي ايران مهجور مانده است.
اين معمار ادامه داد: طراحي بنايي مانند مسجد در كشورهاي مسلمان همسايه، براي تفنن و تفرج نبوده است و نيست. در حالي كه متأسفانه اين اتفاق در كشور ما رخ داده است.
وي با ارائه‌ي تصاويري از مساجد كشورهاي مسلمان همسايه، اظهار كرد: هر كشور براي خود معماري خاصي در ساخت مسجد دارد؛ ولي مهم‌ترين اجزايي كه در طراحي و ساخت اين بنا هميشه مورد استفاده قرار مي‌گيرند، گنبد، مناره و محراب است.
او با اشاره به ساخت گنبدهاي استوانه‌يي در طراحي‌هاي جديد مساجد، بيان كرد: امروزه با كمك تكنولوژي، بحث زيبايي‌شناسي در مساجد بسيار مورد توجه است.
وي محراب را نماد دروني مساجد دانست و افزود: علاوه بر دخالتي كه معماران در ساخت اين بنا دارند، مردم نيز چون خود را به‌گونه‌اي مالك مساجد مي‌دانند در طراحي اين‌گونه بناها خود را دخيل و تلاش مي‌كنند هر آنچه را كه به تعبير خودشان براي بهتر بودن يك مسجد لازم است، ايجاد كنند.
به گزارش ايسنا، امير جونبخت نيز در ادامه‌ي اين نشست با اشاره به ساخت نخستين مسجد در زمان پيامبر (ص) اظهار كرد: نخستين مسجد بدون هيچ تزييني به‌شكلي ساده، داراي سقفي سبك و بدون در بوده است.
اين محقق و عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي ادامه داد: وقتي مسجد به ايران مي‌آيد، ما شيوه‌هاي معماري پارتي و پارسي را در ساخت بناهاي ايراني گذرانده بوديم. يكي از نخستين مساجد در ايران، مسجد جامع فهرج است.
با آمدن مسجد به ايران، نخستين تلاش‌ها براي اين بود كه مسلمانان بتوانند بنايي زيبا بسازند. با آمدن اين بنا به كشور، به‌عنوان يكي از شاخصه‌هاي شرقي به مرور به معماري ايراني وارد شد و پس از آن، معماري ساخت اين بنا را تكميل كرد و جزو هسته‌ي مركزي هر شهر در كشور شد. بعد از آن بود كه مسجد به‌عنوان يكي از نشانه‌هاي شهري مورد استفاده قرار گرفت.
او مسجدجامع اردستان را مسجدي به‌شيوه‌ي خراساني دانست و گفت: ساخت مساجد در اين دوران، يك روند تكاملي دارد. بعد از آن، شيوه‌ي اصفهاني مظهر تجارب در ساخت مساجد در ايران است. در اين شيوه بود كه به اوج هنر اسلامي رسيديم و مهم‌ترين نمونه‌ي آن، مسجد امام (ره) در اصفهان است.
وي همچنين مسجد دانشگاه تهران را يكي از مهم‌ترين مساجدي دانست كه معماري آن نسبت به مساجد قديمي ايران بسيار متفاوت است.
منبع: سایت ایسنا-مرداد 1391
تدوین و آماده سازی برای انتشار در وب سایت : شهره السادات عربشاهی