تعداد بازدید :1338
تهران شهر بی خاطره
اسكندر مختاری در گفت‌و‌گو با خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بحث حقوق مالكانه‌ی افراد را بهانه‌ای برای تخریب آثار تاریخی در زمان حال دانست و بیان كرد: این بحث كه به‌تازگی از سوی دیوان عدالت اداری مطرح می‌شود، جدید نیست؛ این مسأله از زمان قانون عتیقات (سال 1309) مطرح بوده، ولی به‌تازگی باب جدیدی در این زمینه گشوده شده است و با این نام، آثار را از فهرست آثار ملی خارج می‌كنند.
نهادهای دولتی مكلف به دفاع از حقوق عمومی مردم
شوند
وی با بیان این‌كه تصور می‌كنم، همان‌قدر كه حقوق مالكانه اهمیت
دارد، حقوق عمومی نیز دارای اهمیت است، ادامه داد: اكنون باید به این
فكر بود كه هرچه زودتر قانون جبران عدم‌النفع حقوق مالكان بناهای
تاریخی در یك مرجع قانونی به تصویب برسد تا نهادهای دولتی و عمومی
مكلف به دفاع از حقوق عمومی مردم شوند و از حقوق مالكانه‌ی افراد نیز
با هدف تضییع نشدن آن دفاع شود.
باید از تخریب آثار با كمك میراث فرهنگی و شهرداری جلوگیری
كرد
او عملكرد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و شهرداری را در این زمینه
بسیار مثمر ثمر ارزیابی كرد و گفت: سازمان میراث فرهنگی در وهله‌ی
نخست و سپس شهرداری و بعد از آن، سازمان‌های مردم‌نهاد باید برای
به‌وجود آمدن چنین اتفاقی كمك كنند. یك نهاد كه حامی حقوق عمومی است،
باید این قضیه را پیگیری كند. از سوی دیگر، نمی‌توان دست روی دست
گذاشت تا هر روز یك اثر از بین برود.
مختاری مدرسه‌ی «تقواپیشگان»، خانه‌ی «زند نوابی» و عمارت «صبا» در خیابان برادران مظفر را از جمله بناهای تاریخی تخریب‌شده از چندماه پیش تا كنون دانست و اظهار كرد: نشانه‌های تاریخی شهر تهران در حال از بین رفتن هستند. چطور این نشانه‌ها را می‌توان حفظ كرد و چگونه وظایف سازمانی مانند سازمان میراث فرهنگی را می‌توان محقق كرد. اگر قرار است آثار تاریخی از یك مجری دستور تخریب بگیرند، بنابراین وظیفه‌ی سازمان میراث فرهنگی در نگهداری و پاسداشت هویت یك ملت چه خواهد بود؟
اثری تاریخی با این روند در شهر باقی
نمی‌ماند
این كارشناس حوزه‌ی میراث فرهنگی بیان كرد: نه‌تنها سازمان میراث
فرهنگی، بلكه مجلس، قوه‌ی قضاییه و مسؤولان نیز باید در نشستی مشترك
این قضیه را به بحث و بررسی بگذارند. اگر این‌گونه پیش رود، اثری
تاریخی در شهر باقی نمی‌ماند و فهرست آثار ملی ریزش می‌كند. سازمان
میراث فرهنگی نیز دیگر جایگاهی ندارد و اساسنامه‌ی آن هم از اعتبار
ساقط می‌شود.
هزینه‌ی نگهداری از یك اثر تاریخی را همه‌ی مردم می‌توانند
پرداخت كنند
مختاری تخریب «سرای دلگشا» در بازار تهران را سبب بی‌اعتبار شدن
دستگاه‌های دولتی در انجام وظایف‌شان دانست و گفت: این كافی نیست كه
بگوییم فقط یك حكم قضایی به این امر منجر شده است، چون دامنه‌ی ضایعات
آن زیاد بود. همان‌گونه كه ساخت یك خیابان در افكار عمومی توجیه شده،
حفاظت از نشانه‌های تاریخی نیز امری توجیه‌پذیر در افكار عمومی است.
همان‌گونه كه هزینه‌ی تملك بناها و ساخت خیابان در یك شهر با مالیات و
عوارض تأمین می‌شود، هزینه‌ی نگهداری از یك اثر تاریخی را نیز همه‌ی
مردم شهر می‌توانند پرداخت كنند.
وی درباره‌ی این دیدگاه كه مردم سبب تخریب آثار تاریخی می‌شوند نیز اظهار كرد: به‌طور قطع، مالكان، سازمان‌های مردم‌نهاد، علاقه‌مندان به حوزه‌ی میراث فرهنگی و رسانه‌ها در كنار مسؤولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موظف به حفظ آثار تاریخی هستند و نگهداری بسیاری از این آثار از عهده‌ی یك فرد به‌تنهایی خارج است، پس باید تسهیلاتی در اختیار آن‌ها گذاشته شود.
او با اشاره به پیش‌بینی امتیازهای قانون‌گذاری مانند معافیت از پرداخت حق اشتراك آب و برق به مالكان بناهای تاریخی، گفت: این كافی نیست، یكی از امتیازهایی كه به مالكان آثار تاریخی برای حفظ بناها می‌توان داد، تغییر كاربری است كه بتوانند به یك بنای تاریخی، كاربری خدماتی یا تجاری بدهند و در واقع، با افزایش قیمت محدوده‌ی مورد استفاده، عدم‌النفع جبران شود.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در شهرهایی مانند رم كه در حفاظت از بافت‌های تاریخی موفق هستند، تخریب اثر تاریخی به ضرر مالك است و فرآیند حفاظت از آثار تاریخی به‌گونه‌ای پیشرفت كرده كه هر اثر تاریخی از نظر اقتصادی باارزش است و آثار غیرتاریخی از لحاظ اقتصادی بدون ارزش هستند. به همین دلیل، مالكان بناهای غیرتاریخی تلاش می‌كنند، در بناهای خود از نشانه‌های تاریخی استفاده كنند تا به آن، هویت تاریخی بخشند.
مختاری رسیدن ایران به شهرهایی مانند رم را در زمینه‌ی حفاظت از بافت‌های تاریخی منوط به گذشت 20 سال زمان دانست و گفت: كار بسیار سختی است؛ اگر بتوانیم از همین امروز این كار را آغاز كنیم، 20 سال دیگر به نقطه‌ی كنونی شهر رم می‌رسیم. البته نمی‌توان تا آن زمان صبر كرد، چون خانه‌های تاریخی تا آن زمان قلع و قمع می‌شوند. به نظر می‌رسد، به یك اقدام فوری نیاز داریم كه باید توسط شهرداری، مسؤولان میراث فرهنگی، قوه‌ی قضاییه، مردم و رسانه‌ها انجام شود.
اگر مانع تخریب‌ها نشویم شهری بدون خاطره خواهیم
داشت
مختاری بیان كرد: خانه‌ی «صداقت» در محله‌ی منیریه، هویت محله‌ای را
دور خود جمع كرده بود و اكنون با تخریب آن، دیگر نمی‌توان سكونت
خاطره‌انگیزی در این محله داشت. تخریب چنین خانه‌هایی سبب پاك شدن
بخشی از هویت و خاطرات ساكنان محله می‌شود. شهر بدون خاطره شهر خوبی
نیست، اگر این منوال به پیش رود و نتوان مانع این تخریب‌ها شد، چند
سال دیگر شهری بدون خاطره خواهیم داشت.
او با تأكید بر این‌كه حتا حاشیه‌نشین‌های اطراف شهرها نیز نسبت به محله‌ی خود تعلق خاطر دارند، گفت: با وجود داشتن بناهای باارزش و تاریخی در سطح شهر تهران، چطور لحظه به لحظه به این سمت می‌رویم كه نشانه‌های تعلق به گذشته، زمان و هویت‌مان را پاك كنیم؟ این‌كه سازمانی مانند شهرداری وظیفه‌ی خود را برعهده‌ی میراث فرهنگی یا قوه‌ی قضاییه بگذارد یا برعكس، كافی نیست. آیندگان درباره‌ی ما قضاوت می‌كنند.
تعداد تخریب آثار سر به فلك زده است
وی با تأكید بر لزوم اندیشیدن تدبیر برای حفاظت از آثار تاریخی،
اظهار كرد: میل به توسعه در تهران همیشه وجود داشته است، تا كنون با
تدبیر توانسته‌ایم به جایی برسیم كه تعدادی از آثار تاریخی را نگه
داریم؛ اما اگر روند تخریب آثار در گذشته 10 درصد بود، اكنون تعداد
تخریب‌ها سر به فلك زده است.
به گفته‌ی او، خانه‌ی «صداقت» یكی از معدود خانه‌ها در محدوده‌ی منیریه‌ی تهران است كه نشانه‌های خانه ـ باغ‌های تهرانی را دارد. همچنین بین خیابان ولی‌عصر تا 30 متری كارگر، از جمله مناطقی بود كه در گذشته، نشانه‌های خانه ـ باغ را در خود داشت و اطراف آن، مملو از باغ بود. تعدادی از این باغ‌ها به فرمانفرما متعلق بود كه در دوره‌ی آغاز قرن معاصر خریده و در آن، كاخ مرمر ساخته شد و در طرف دیگر آن نیز ساختمان نخست‌وزیری مستقر شد و كاخ‌هایی كه كنار خیابان كاخ قدیم و فلسطین كنونی بودند، نیز جزو كاخ‌های سلطنتی قرار گرفتند و به‌دنبال آن، در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی (ره) دانشكده‌ی افسری در باغ امیریه ساخته شد.
مختاری اضافه كرد: از آن نقطه به سمت جنوب، خانه ـ باغ‌های مردم قرار داشت. كوشك‌هایی در میان این باغ‌ها برپا بود، خانه‌ی «صداقت» نیز یكی از این كوشك‌ها بود؛ ولی اكنون نشانه‌های معدودی از باغ‌های آن دوره و باغ و كوشك «صداقت» باقی مانده است. بیشتر باغ‌ها در محدوده‌ی كنونی منطقه‌ی 11 شهرداری تهران قرار داشتند.
به نقل از ایسنا