جاده‌های بین شهری قتلگاه حیوانات

در هفته گذشته یک قلاده یوزپلنگ ماده در محدوده منطقه زیستکره خارتوران بیارجمند شاهرود با اتومبیل شخصی برخورد کرد و جان سپرد. به فاصله سه روز از این ماجرا یکی از توله‌های این یوزپلنگ که برای پیداکردن مادرش به آن محدوه برگشته بود هم به یک اتومبیل دیگر برخورد کرد و از بین رفت. این دو مورد حادثه ناگوار برای حیات‌وحش در یکی از چهار نقطه طرح پایلوت مدیریت محیط زیست کشور در منطقه خارتوران شاهرود رخ داد.

نحوه زندگی یوزپلنگان گروهی است و حرکت‌های آنها، به شکل خانوادگی و با هم انجام می‌گیرد. برای مثال برای شکار یک خانواده با هم شکار می‌کنند و زمانی که یکی از آنها بمیرد بقیه نیز در محل حادثه می‌مانند و آنجا را ترک نمی‌کنند. این نحوه زندگی یوزپلنگان که منحصر به خود آنهاست برای علاقه‌مندان به حیات وحش یک اتفاق جالب و کم‌نظیر محسوب می‌شود اما، همین نحوه زندگی آنها درمحدوده شهرها موجب شده است که از یکسو، به دلیل اینکه با هم حرکت می‌کنند خطر بیشتری در زمینه برخورد با اتومبیل‌ها و سدکردن مسیر تردد در جاده آنها را تهدید کند و از سوی دیگر با توجه به اینکه بعد از کشته شدن بقیه آنها در همان محل می‌مانند احتمال اینکه آن حادثه دوباره تکرار شود بیشتر می‌شود.

در سال 89 اولین گزارش از مرگ یک قلاده یوزپلنگ در اثر تصادف با اتومبیل به محیط زیست استان سمنان ارائه شد و با توجه به اینکه محدوده خارتوران سکونتگاه اصلی این حیوان به‌شمار می‌رود و تعداد بیش از بیست قلاده یوزپلنگ در آنجا به صورت شناسایی شده زندگی می‌کنند، تمهیدات مناسبی برای کاهش آمار تلفات این گونه کمیاب ایجاد شد. برای مثال کل این جاده و محدوده آن با انواع علائم و تابلوها، نشانه‌گذاری شد، طوری که مشاهده می‌شود در طول یک کیلومتر از این جاده بیش از سی تابلو راهنماو هشدار در زمینه وجود یوزپلنگ در این منطقه و خطر عبور آنها از عرض جاده به چشم می‌خورد. اما از آنجایی که رانندگان معمولا به تابلوها و علائم رانندگی بی‌توجهند این حادثه در هفته گذشته هم تکرار شد.

زمانی که این یوز ماده با خودرویی شخصی که از جاده اصلی منتهی به ضلع شمالی این منطقه می‌گذشت برخورد کرد و جان سپرد سه توله این ماده یوز که در شب حادثه همراه او بودند محل حادثه را ترک نمی‌کردند که با نظارت محیط زیست استان و کمک محیط بانان این توله‌ها متفرق شدند، ما حدود دو شب در این منطقه مواظب بودیم این توله‌ها برای پیداکردن مادر به جاده برنگردند، تا دو شب این اتفاق نیفتاد اما شب سوم که ما تا حدودی خیالمان راحت شده بود و کار پایش این جاده را رها کرده بودیم، متاسفانه این توله‌ها برگشتند و درحالی که در وسط جاده بودند یکی از آنها در اثر سرعت بالای اتومبیلی که از آنجا می‌گذشت و عدم امکان توقف برای آن خودرو به شکل ناگواری جان سپرد.

حفاظت از حیات‌وحش به‌ویژه در زمینه حرکت آنها به سمت محدوده جاده‌ای و خطر برخورد با وسایل نقلیه در تمام دنیا به صورت یک رشته اصلی حفظ محیط زیست ایجاد شده است و به جز علامت‌گذاری برای راننده‌ها راه‌های مختلف زیادی برای جلوگیری از این نوع تلفات وجود دارد که ما درحال حاضر با کمک تحقیقات پژوهشگران داخلی و خارجی در زمینه گردآوری روش‌های کاهش این خطر درحال بررسی آن هستیم و تا چند روز آینده نتایج آن را در قالب یک طرح یا تصمیم برای حفاظت بیشتر از این منطقه به سازمان محیط زیست تقدیم می‌کنیم تا این سازمان نیز با همکاری دیگر ارگان‌های مربوطه نظیر بیمه دانا برای این مشکل تمهیداتی بیندیشد. درحال حاضر هنوز دو یوزپلنگ دیگر ازاین خانواده باقی مانده است که سعی می‌شود آنها از بقیه دور نگه داشته شوند و محیط‌بانان و ماموران محلی با انداختن نور پروژکتور در اطراف این جاده سعی دارند جلوی ورود آنها را بگیرند اما از سویی این حیوانات به شکل غریزی محل مرگ مادر و یا فرزندان خود را ترک نمی‌کنند و از سوی دیگر رانندگانی که هدفی جز رسیدن ندارند با سرعت بالای خود و بی‌توجه به انواع تابلوهای هشداردهنده و علائم رانندگی در زمینه ورود به منطقه حفاظت شده و خطر عبور حیوانات از عرض جاده با سرعت بالا به این حیوانات برخورد می‌کنند و نه‌تنها برای این موجودات بی‌گناه و در معرض انقراض بلکه برای خود و اطرافیانشان نیز فاجعه می‌آفرینند. جاده‌هایی که از مناطق حفاظت شده عبور می‌کنند نظیر این جاده و یا جاده‌ای که از پارک ملی گلستان می‌گذرد قتلگاه جانوران این مناطق است.

هومن جوکار مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی
به نقل از روزنامه آرمان