تعداد بازدید :1235
حفاران غيرمجاز مشغول كارند!
كوه‌ها سر به فلك كشيده‌اند. آسمان آبي و زمين سرسبز است. مردم اين منطقه گندم و جو مي‌كارند و زندگي خود را از اين راه مي‌گذرانند. بعضي هم دامدارند و گوشه‌اي از حياط خانه‌شان، چند راس بز و گوسفند دارند و با فروش گوشت و شيرش، چرخ زندگي را به گردش درمي‌آورند. اينجا خوزستان است؛ روستاي شِمي. همان روستايي كه خاكش زرخيز است و گنجينه‌هاي بي‌پاياني را در دل خود جاي داده است؛ يكي از اين دفينه‌هاي ارزشمند، مجسمه «مرد پارتي» يا «مرد شمي» بود كه نزديك به ۸۰ سال پيش و در دوره رضاخان كشف شد و در موزه ملي ايران جاي گرفت. اما هر آنچه در دل اين خاك جاي گرفته، سرنوشت مشابه مرد شمي ندارد.
آذرماه ۱۳۹۴ بود كه اخباري مبني‌بر سرقت از محوطه باستاني شمي منتشر شد و جعفر مهركيان، سرپرست گروه كاوش روستاي شمي از دزديده شدن چند شيء تاريخي از جمله گردنبند، مهره و دو كوزه سفالي كه از آنها به عنوان ظرف تدفين استفاده مي‌شده و داخل قبر بوده است خبر داد. زمان زيادي از آن روز نگذشته و همچنان روستي شمي، مورد تاخت و تاز حفاران غيرمجاز قرار مي‌گيرد. حفاراني كه گاه، پيش‌تر از سازمان ميراث فرهنگي و باستان‌شناسان و كاوشگران از گرد راه مي‌رسند و هر آنچه هست را به تاراج مي‌برند و يگان حفاظت را توان رويارويي با آنها نيست و مگر مي‌توان با دست خالي به مقابله با كساني رفت كه هم منطقه را خوب مي‌شناسند و از زيروبم آن باخبرند و هم مسلح... اينها را مهركيان مي‌گويد. اينجا شمي است.
روستاييان، همه دارايي خود، يعني زمين‌هاي كشاورزي‌شان را سخاوتمندانه در اختيار گروه باستان‌شناسي ايتاليايي به سرپرستي جعفر مهركيان گذاشته‌اند تا آنها همه ثروت و زندگي‌شان را بكاوند و به اسرار پنهان زميني كه بر آن زندگي مي‌كنند، پي ببرند. فصل سوم كاوش‌ها در محوطه شمي آغاز شده است؛ كندوكاوي كه به گفته مهركيان تا ۲۰۰ سال ديگر هم مي‌تواند ادامه داشته باشد و زواياي پنهان بسياري را از دوره عيلامي آشكار كند. روزگاري اليمايي‌ها، در اين منطقه زندگي مي‌كرده‌اند. آنها تمدن پنهان‌مانده‌اي در دوره عيلاميان بودند و پيش از هخامنشيان در اين خطه از خاك ايران، روزگار مي‌گذرانده‌اند. اليمايي‌ها، اقوامي منزوي و پنهان بوده و زندگي چريكي داشته‌اند. افرادي كه همزمان با دوره سلوكي، در ايران مستقر شده و مرزهاي خود را از شمال زاگرس تا خليج‌فارس و حتي بين‌النهرين گسترش دادند. اينجا شمي است.
روزگاي، زميني كه بر آن ايستاده‌اي، پرستشگاهي باشكوه با سه سكو در سه گوشه متفاوت بوده است. هرچندگاه، مردماني ديگر هم به پرستشگاه‌ها تاخته و آن را ويران ساخته‌اند.يكي از اين افراد، آنتيوخوس چهارم، پادشاه سلوكي بوده است. به گفته مهركيان، آنتيوخوس چهارم، پادشاه سلوكي، پس از آنكه آوازه نيايشگاه «نانه»، يعني همين پرستشگاهي كه امروز بقاياي آن، در روستاي شمي، كشف شده را مي‌شنود، به آن حمله مي‌كند و هنوز هم اين جنگ و فروپاشي مشهود است. اينجا شمي است؛ در اين محوطه باستاني علاوه بر پرستشگاه، چند گور دسته جمعي هم وجود دارد؛ گورهايي كه از آن اليمايي‌هاست و اليماييان، ساكنان بومي خوزستان بوده‌اند و ايذه را مي‌توان، جايگاه اوليه آنان به شمار آورد؛ كانوني كه تجمعات اوليه اليمايي در آن شكل گرفت و منجر به تشكيل دولت اليمايي شد.
به گزارش مهر، آن‌گونه كه مهركيان مي‌گويد: اليماييان، بازماندگان عيلاميان هستند كه هزاره سوم پيش از ميلاد در خوزستان زندگي مي‌كردند و اينجا محوطه باستاني شمي است در ۳۴ كيلومتري ايذه خوزستان كه ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شماره ثبت ۳۶۲ به عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است؛ جايي كه به گفته مهركيان، مي‌تواند به يك پارك باستان‌شناسي تبديل شود. اينجا شمي است با كوه‌هايي سر به فلك كشيده؛ كوه‌هايي كه يك روز، كاخ پادشاهان اليمايي بر چكاد آن قرار داشته؛ اكنون اين محوطه باستاني، جاي خود را به زمين‌هاي كشاورزي داده و تو كه بر اين دشت وسيع گام برمي‌داري بايد مراقب باشي حاصل دسترنج اهالي روستا را از بين نبري. خانه‌هاي روستا سنگي است؛ سنگ‌هايي باستاني كه خاطره هزار سال را در دل خود جاي داده‌اند. اينجا شمي است.
به گفته جعفر مهركيان، اين سومين بار است كه باستان‌شناسان به كاوش در اين محوطه ارزشمند مي‌پردازند. آن دو مرتبه، مدت زمان كندوكاوها بسيار كوتاه بوده و پژوهش‌ها راه به جايي نبرده است. حالا فاز سوم كاوش‌هاي باستان‌شناسي در شمي با همكاري يك گروه ايتاليايي آغاز شده اما واقعيت اين است كه شمي، ۷۸ سال به امان خدا رها شده و در اين مدت، قاچاقچيان مسلح از فرصت به دست آمده، نهايت سوءاستفاده را كرده و تمام اين محوطه ۵۰ هكتاري را شخم زده و هرچه بوده و نبوده با خود برده‌اند. اينجا شمي است با دشت‌هايي فراخ و كوه‌هايي سر به فلك كشيده؛ مردم اين روستا بر زميني زندگي مي‌كنند كه گنجينه‌هاي ارزشمندي را در دل خود جاي داده است؛ اما از اين گنج بي‌پايان، روستاييان را چه حاصل؟ آنان، گندم و جو مي‌كارند و تنگدستي درو مي‌كنند. هم باستان‌شناسان به آنچه مي‌كارند آسيب مي‌رسانند و هم حفاران غيرمجاز.
به نقل از روزنامه آرمان امروز