شهر هوشمند؛ زیرساخت تحول دیجیتال

همزمان با افزایش تعداد شهرهای بزرگ در کشور، مدیریت آن‌ها هم روز به روز سخت‌تر می‌شود؛به طوری که کنترل حجم عظیمی از جمعیت در حوزه‌های مختلف مربوط به ترافیک، اوقات فراغت و انرژی شهرهای بزرگ بدون استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی جدید امری بسیار دشوار خواهد بود.

در این میان کمتر حوزه‌ای را در قرن ۲۱ می‌توان یافت که به فناوری‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی نیاز نداشته ‌باشد یا به عبارتی از آن‌ها استفاده نکنند؛ در این بین شهرها به دلیل وجود مسائل خاص و بسیار پیچیده‌ای که در خود دارند، از همه بیشتر به فناوری‌های جدید وابسته هستند.

اکنون مباحث شهروند هوشمند، خانه هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل و نقل هوشمند و انرژی هوشمند از جمله مباحث مربوط به هوشمندسازی شهرها هستند که درصورت تحقق یافتن می‌توانند در کنار هم پازل شهر الکترونیک یا هوشمند را کامل کنند.

در کشور ما اما هوشمندسازی شهرها در ابعاد کلان قبل از هر چیز نیازمند تعامل دستگاه‌های مربوطه است؛ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با ایجاد بسترهای زیرساختی می‌تواند زمینه‌های لازم را برای ورود شهرداری‌ها به این مقوله شهر هوشمند فراهم کند. در همین راستا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرده بود که حرکت به سمت شهر هوشمند و هوشمندسازی شهر در سراسر کشور به گفتمان‌سازی نیاز دارد و این همایش‌ها و نمایشگاه‌ها می‌تواند بر گفتمان‌سازی و آشنایی دست‌اندرکاران این عرصه با اهمیت شهر هوشمند موثر باشد.

محمدجواد آذری جهرمی همچنین با بیان اینکه شهر هوشمند، کالای لوکس، فرصت و موقعیت نیست و ضرورت حکمرانی آینده شهرهاست، تصریح کرده بود که حوزه تخصصی شهر هوشمند و تاثیر آن در زندگی بشر به عنوان الزاماتی است که باید به آن پرداخته شود و اگر بخواهیم مدیریت منابع را بهتر و برای مردم رفاه ایجاد کنیم و همچنین به مبارزه با فساد و بهبود شاخص‌های مدیریتی بپردازیم، چاره‌ای جز روی آوردن به شهر هوشمند نداریم. بخش عمده‌ای از رشد اقتصادی در دنیا با نگاه بهره‌وری بوده که یکی از پیشران‌هایش حوزه فناوری است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش دیگری از صحبت‌هایش به حوزه تاثیرگذار فیبرنوری اشاره کرد و گفت: در برنامه ششم توسعه برنامه‌ریزی کردیم که متوسط سرعت دسترسی مردم به شبکه‌ها به حداقل ۲۰مگابیت در ثانیه برسد و مفهوم این است که دیگر ADSLجایگاهی در تکنولوژی روز ما ندارد و باید فیبر را تا منازل ببریم اما ظرفیت ایجاد شده در حال حاضر کافی نیست زیرا مشکلاتی وجود دارد که یکی از این مشکلات سرمایه‌گذاری و دیگری تعامل با شهرداری‌هاست. البته این رویکرد در مجموعه شهری وجود دارد تا جلسات موثری با شهرداری‌ها برگزار کرده و بتوانیم با این تعاملات تغییرات جدی در زندگی مردم و به واسطه مدل همکاری و نوع دیدگاه شهر هوشمند ایجاد کنیم.

شهر هوشمند اما کالای لوکس، فرصت و موقعیتی نیست بلکه ضرورت حکمرانی آینده شهری بوده که باید صورت پذیرد. ورود فناوری اطلاعات در عرصه‌های مختلف که یکی از آن‌ها مدیریت شهری است، با بهبود بهره‌وری همراه بوده است. بنابراین نتیجه ترویج فناوری اطلاعات و مدیریت شهری، بهبود بهره‌وری است که این مهم می‌تواند در عرصه‌های مختلف وجود داشته باشد.

وب سایت i-HLS، در گزارشی بیان کرده که "اینتل" با همکاری موسسه ‌پژوهشی "جونیپر" به تازگی اعلام کرده است که سال ۲۰۱۸میلادی سال شهرهای هوشمند و توسعه زیرساخت‌ های لازم برای آن خواهد بود چراکه این روزها شهرها و کشورهای بسیاری در جهان درصدد برقراری اینترنت اشیا و تبدیل شهرهای کنونی پیشرفته به شهرهای هوشمند هستند تا به شهروندان خود سرویس و خدمات هوشمند و جدیدی را ارائه کنند. تحلیلگران بر این باورند که سال ۲۰۱۸میلادی سال شهرهای هوشمند و توسعه زیرساخت‌های لازم برای آن خواهد بود.

شهر هوشمند در واقع یک منطقه شهری است که از انواع مختلف سنسورهای الکترونیک برای جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل آنها استفاده می‌کند که این اطلاعات برای مدیریت دارایی‌ها و منابع شهری کارآمد است. این پروسه شامل اطلاعات جمع‌آوری شده از شهروندان، دستگاه‌ها و منابع شهری است که پردازش و تجزیه و تحلیل می‌شود تا به نظارت و مدیریت ترافیک و حمل و نقل، سیستم، نیروگاه، آب، تأمین شبکه های، زباله، مدیریت، قانون اجرای سیستم‌های اطلاعاتی و مدارس و کتابخانه‌ها و بیمارستان‌ها و دیگر خدمات اجتماعی کمک کند.

البته ناگفته نماند:هوشمندسازی شهرها و ایجاد شهرالکترونیک که به‌عنوان پیش نیاز تحول دیجیتال مطرح است به توسعه زیرساخت فیبرنوری و اینترنت ثابت نیاز دارد، موضوعی که به گفته کارشناسان فناوری اطلاعات هنوز راهی طولانی برای تحقق آن در پیش است.

فناوری شهرهوشمند به معنای استفاده از ظرفیت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات برای جمع‌ آوری و مدیریت این اطلاعات است که به کمک فناوری اطلاعات و منابع موجود، رفاه و حقوق شهروندی بیشتری برای شهروندان رقم می زند.

کشورهای پیشرو در به خدمت گرفتن فناوری‌های هوشمند اکنون به مرحله‌ای رسیده اند که شهروندانشان دیگر به مراجعات مکرر برای دریافت خدمت هرچند کوچک نیازی نداشته و چنین خدماتی را در منازل خود دریافت و نیازهای خود را برآورده می کنند.

توسعه فناوری‌های هوشمند به ‌سرعت در جهان درحال افزایش است و شهرهای هوشمند در رقابتی تنگاتنگ به دنبال افزایش استفاده بیشتر از این فناوری‌ها هستند.

برخی رسانه ها چندی پیش فهرستی از هوشمندترین شهرهای جهان در سال ۲۰۱۸ را منتشر کردند که نشان می‌دهد کدام ‌یک از شهرها و کشورها بیشتر برای توسعه زیرساخت‌های لازم برای هوشمندسازی تلاش کرده‌اند.

وب‌ سایت تخصصی «شهرهای هوشمند» یک پایگاه شناخته شده جهانی است که پیشگامان در عرصه شهرهای هوشمند در جهان را معرفی کرده و در آن نام شهرها و کشورهای توسعه ‌یافته و پیشرفته ای مانند لندن در انگلستان، سنگاپور در سنگاپور، سئول در کره جنوبی، نیویورک در آمریکا، هلسینکی در فنلاند، مونترال در کانادا، بوستون در ایالات‌ متحده آمریکا، ملبورن در استرالیا، بارسلونا در اسپانیا و شانگهای در چین آمده است .

این فهرست به‌ خوبی نشان می‌دهد که این شهرها چقدر برای هوشمندسازی و ارائه خدمات نوینی همچون اینترنت اشیا و شهرهای هوشمند تلاش و برنامه ‌ریزی کرده‌اند. ۲۵ شهر هوشمند برتر جهان براساس شاخص‌هایی نظیر ساختمان هوشمند، جمع‌آوری هوشمند زباله، حفظ محیط ‌زیست، دیجیتالی شدن همه امور دولت و کارهای اداری، دسترسی کامل، راحت و همگانی به اینترنت نسل چهار (۴G LTE)، فراوانی دسترسی به اینترنت وای‌.فای، استفاده همه‌ گیر از گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های الکترونیک، استانداردهای زندگی، پارکینگ هوشمند، انرژی پاک، توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی برقی و الکتریکی، سرعت بالای اینترنت و حمل‌ونقل عمومی هوشمند رتبه‌ بندی شده اند.

شهرهوشمند در بخش حمل و نقل با بکارگیری انواع ابزارهای هوشمند ترددهای روان و راحت را برای شهروندان رقم می‌زند و آلودگی‌های ناشی از مصرف بی رویه سوخت را به نحو مطلوب مدیریت می کند. فناوری ها در شهر هوشمند همچنین نیاز به اعمال محدودیت های ترافیکی را از بین خواهد برد.

شهر هوشمند یکی از اصلی ترین پیش نیازها برای تحقق تحول دیجیتال و اقتصاد دیجیتال است که محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از اهداف امسال را رسیدن به ایران دیجیتال دانسته است.

وی با اشاه به اینکه نباید در برابر تحول دیجیتال که اجتناب ناپذیر است، منفعلانه عمل کرد، تعلل در تحول دیجیتال را آسیب زا برشمرده و می افزاید: اگر در این بخش موضع منفعلانه داشته باشیم به سرنوشت فضای رسانه ای کنونی مبتلا می شویم.

وی ادامه می دهد: در گذشته به جای برخورد فعالانه با توسعه شبکه های اجتماعی به رویکرد محدودسازی روی آوریم که آسیب زا شده است. اما اگر آن زمان درباره شبکه های اجتماعی تدبیر درست و بموقع اتخاذ می شد، اکنون با این چالش‌ها روبرو نمی‌شدیم.

وی تاکید می کند: اثر تحول دیجیتال بر آینده کشور بسیار زیاد است؛ بنابراین تصمیم گرفته شد در این بخش فعالانه حضور داشته باشیم و از ظرفیت های داخلی و جوانان استفاده کنیم.

اما رسیدن به تحول دیجیتال و شهر هوشمند نیاز به زیرساختی به نام توسعه فیبر نوری هم دارد که اکنون کشورمان در این بخش با مشکل مواجه است.

توسعه اینترنت به عنوان یکی از اصلی ترین پیش نیازهای ایجاد شهرهای هوشمند در جهان به شمار می رود؛ موضوعی که گرچه تلاش های زیادی برای توسعه آن شده است اما همچنان در بخش ثابت با مشکلات دست و پنجه نرم می کند.

در همین زمینه یک کارشناس فناوری اطلاعات می گوید: هوشمندسازی و استفاده از ظرفیت‌های بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از مهم ‌ترین عوامل‌ پیشرفت اقتصادی کشورهاست. این هوشمندسازی در هر شکلی باشد نیازمند زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم افزاری است.

حامد قاسمی نراقی ادامه داد: یکی از مهمترین زیرساخت‌های مورد نیاز برای تحقق شهر هوشمند به عنوان رابط میان بقیه زیرساخت‌ها و ابزارها، اینترنت و ارتباط شبکه ای است.

وی ادامه می دهد: اگر می‌خواهیم شهرهوشمند به بهترین نحو شکل بگیرد باید اینترنت ثابت یا شبکه ارتباطی ثابت را گسترش داده و به‌ روزرسانی فناوری در این بخش داشته باشیم و در بخش ارتباطات ثابت برای هوشمندسازی، توسعه فیبرنوری و استفاده از فناوری‌ها و شبکه‌های مبتنی بر آن، در دنیا مورد توجه قرار دارد.

قاسمی نراقی خاطرنشان می سازد: شبکه‌های فیبرنوری و فناوری‌های آن در کشورهای خاورمیانه به ویژه در کشورهای خلیج فارس پیاده‌سازی شده اما در کشورمان به خصوص در چند سال گذشته خلاف جریان جهانی توسعه اینترنت حرکت شده است و فیبرنوری به عنوان اولویت اصلی در دستور کار دولت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار ندارد.

این کارشناس فناوری اطلاعات ادامه می‌دهد: اینترنت همراه پایداری شبکه کمتری نسبت به اینترنت ثابت دارد. در اینترنت ثابت بهتر می‌توان پهنای باند موجود را مدیریت کرده و برای کاربران پهنای باند ماندگارتری را فراهم کرد، به همین خاطر اینترنت ثابت یکی از الزام های تشکیل شهر هوشمند و توسعه هوشمندسازی در کشورها است.

به گفته وی، اینترنت همراه در چهار سال اخیر در حالی به عنوان مهم‌ترین بحث توسعه‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور شناخته شده و یارانه‌های مهم دولتی را به خود اختصاص داده است که توسعه اینترنت ثابت در حاشیه قرار گرفته و شرکت‌های ارتباطات ثابت با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می ‌کند.

مدیرعامل شرکت مخابرات ایران ششم مرداد امسال با اشاره به اینکه توسعه فیبر نوری با هدف استفاده بهتر مردم از امکانات طراحی شده است، می‌گوید: هدفگذاری امسال ایجاد ۳۰۰ هزار پورت جدید است و تلاش می شود تا ۵ر۲ میلیون پورت در کشور ظرفیت ارتقا داده شود.

سید مجید صدری می افزاید: اکنون حدود ۱۸ هزار پورت فیبر نوری در تهران واگذار شده و خدمات ارائه می دهد.

هنگام بهره برداری از پروژه شبکه دسترسی بر پایه تار نوری، مدیرعامل وقت شرکت مخابرات ایران گفت کشور ما وارد عصر گیگابایت شده است اما با گذشت یک سال نه تنها سرعت اینترنت به حد مطلوبی نرسیده است، بلکه بسیاری از مناطق شهر تهران همچنان در انتظار دریافت خدمات مطلوب ثابت به سر می برند و حتی برخی کاربران نسبت به اینترنت ارائه شده از سوی مخابرات ناراضی اند.

کارشناس فناوری اطلاعات در این خصوص می گوید:برای تحقق واقعی شهر هوشمند باید بدانیم که استفاده از شبکه ثابت مبتنی بر فیبرنوری در همه لایه‌ها مورد نیاز است و تا زمانی که نتوان این زیرساخت را در کشورمان فراهم کرد، نمی‌توان شاهد پیاده سازی شهر هوشمند در کشور بود.

وی تاکید می کند:اگر بخواهیم شهر هوشمند واقعی و بر اساس استا‌نداردهای جهانی حرکت کنیم باید به سمت توسعه اینترنت ثابت حرکت کنیم.

در این زمینه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش اعلام کرد به دلیل گرانی نرخ ارز، پروژه های ارتباطات ثابت به خصوص توسعه فیبرنوری با نداشتن توجیه اقتصادی روبرو شده که بر همین اساس برنامه ای تدوین و به ستاد اقتصاد مقاومتی ارسال شده است، ضمن آنکه از توان مجلس شورای اسلامی هم استفاده می شود.

بخشی از فواید شهرهای هوشمند کاهش ترددهای غیرضروری، بهبود وضع آلودگی هوا، افزایش رفاه عمومی است. از این رو به نظر می‌رسد اکنون وظیفه متولیان امر است تا برای تحقق شهرهوشمند به برطرف کردن موانع آن از جمله توسعه فیبر نوری اقدام کرده و شهروندان را در رسیدن به حقوق خود یاری رسانند.

در تهیه این مطلب

از گزارش های خبرگزاری

ایرنا و ایسنا استفاده شده است