تعداد بازدید :85
فرمانروايي اليزابت اول
هميشه زياد حرف مي‌زد و به لجاجت هم شناخته مي‌شد. بسياري از دزدان
دريايي كه در گوشه و كنار جهان و بيشتر در حوالي كاراييب پراكنده
بودند او را ملكه و ارباب خودشان مي‌شناختند و حتي گاهي هداياي
گرانبها برايش مي‌فرستادند. اليزابت سال 1559 در چنين روزي، زماني كه
فقط 25 سال داشت تاجگذاري كرد و 45 سال بر قلمرو پادشاهي بريتانيا
فرمانروايي كرد. جانشين رسمي نبود، اما بعد از مجموعه‌اي حوادث و
تغيير و تحولات، قرعه به نام او افتاد و به تخت سلطنت نشست. حرامزاده
نبود، اما چون پارلمان انگليس و مقامات كليساي كاتوليك ازدواج دوم
پدرش (هنري هشتم) را به رسميت نمي‌شناختند تهمت «حرامزادگي» به او
چسبيده بود و تا مدت‌ها مثل سايه بر نامش سنگيني مي‌كرد. هر چند
بعدها
- حتي ميان كساني كه از اين لفظ استفاده مي‌كردند هم - به موضوعي
بي‌اهميت و حتي مضحك تبديل شد. زماني كه به فرمانروايي رسيد، انگليس
در فقر و اختلافات مذهبي دست‌وپا مي‌زد و براي حكومت هم حيثيت و
اعتباري باقي نمانده بود. حتي مردم و مقامات آن اوايل خود اليزابت را
چندان جدي نمي‌گرفتند و وجود يك فرمانروا را فقط بخشي از تشريفات
مرسوم مي‌پنداشتند. اما او اين شرايط را تغيير داد. محكم‌تر از آنچه
از او انتظار مي‌رفت كار را به دست گرفت و به كمك چند مرد لايق هم
جايگاه خودش را تثبيت كرد و هم حكومت را دوباره از نو ساخت. البته حتي
با معيارهاي قرن 16 و 17 هم فرمانرواي مستبدي بود. جز حلقه كوچكي از
نزديكانش، نه با كسي مشورت مي‌كرد و نه اعضاي پارلمان را در امور كشور
مشاركت مي‌داد. به قول ويل دورانت: «به قدرت ملي يا پارلماني
توجهي نداشت و مانند هومر و شكسپير معتقد بود به اينكه فقط يك نفر
بايد فرمانروايي كند و چون خون هنري هشتم در عروقش جاري بود و همان
غرور و تكبر او را داشت، خود را بيشتر از ديگران محق مي‌دانست.» نه
فقط خود او كه مردان بانفوذ دولت و دربارش نيز چنين بودند و بسياري
از مخالفان و رقباي خودشان را، بي‌جرم و بدون دليل و حتي بدون برگزاري
دادگاهي ولو نمايشي، زنداني و مجازات مي‌كردند. چندان هم به مسائلي
مثل رابطه اخلاق و سياست فكر نمي‌كرد و «مانند ماكياولي عقيده داشت كه
فرمانرواياني كه مسووليت كشورها را به عهده دارند نبايد از خود وسواس
و ترديد نشان دهند.» اما چون اين بيداد و بي‌رسمي فقط به اعضاي طبقه
حاكم و اشراف مدعي محدود مي‌شد و تبعات آن به جامعه نمي‌كشيد، براي
عامه مردم اهميتي نداشت. حتي استبداد اليزابت به دوره‌اي از آشفتگي و
ضعف پايان داده و كمي اوضاع اقتصادي و اجتماعي را بهتر كرده بود.
همچنين او با احياي نظم و ثبات در كشورش، آرامش نسبي را به مردم
بازگردانده و ماليات‌ها را هم تا حد ممكن كم كرده بود. با همه ابهت و
حتي قساوتي كه داشت هنگام صحبت با مرداني كه زيبايي‌اش را مي‌استودند
رام مي‌شد و تملق را بيشتر از هر چيز ديگري در دنيا دوست داشت. او را
به باكرگي مي‌شناختند تا جايي كه والتر رالي براي جلب‌توجه و محبتش،
مستعمره‌اي را در امريكاي شمالي، ويرجينيا ناميد. چون فرزندي هم نداشت
(و هميشه از اين محروميت رنج مي‌برد) بعد از مرگش (1603) فرمانروايي
سلسله تودور به پايان رسيد و خاندان موسوم به استوارت جاي آن را
گرفت.
مرتضي ميرحسيني
روزنامه اعتماد