تعداد بازدید :197
قرار روس و انگلیس
آنچه در پی می‌آید، ترجمه نامۀ لرد گرانویل وزیر خارجه انگلیس است به میرزا حسین‌خان سپهسالار صدراعظم و اطمینان بر این موضوع که قرار دو دولت استعمارگر روس و انگلیس مبنی بر تثبیت و حفظ ایران در وضعیت موجود است، یعنی تاریخ ۱۸۷۳ میلادی برابر با ۱۲۹۰ق. این نامه در زمانی نوشته شده که ناصرالدین شاه به اتفاق سپهسالار و عده‌ای دیگر در سفر فرنگستان اول به سر می‌بردند. اینک متن سند:
ترجمه مراسلة وزارت خارجه دولت انگلیس [لرد گرانویل] به جناب مستطاب اشرف صدراعظم دولت علّیه ایران [میرزا حسین‌خان سپهسالار] مورخه دوم ماه ژوئیه ۱۸۷۳ مسیحی
حضرت اشرف عالی به موجب مراسله خودتان، مورخه سی‌ام ماه ژون خواهش فرموده بودید که از قراری که فیمابین دولتین انگلیس و روس در باب برقراری و استقلال دولت ایران روی داده است، رسما جناب اشرف عالی را مستحضر سازم. در جواب شرف داشته، به جناب اشرف عالی اظهار می‌دارم که:
اگرچه معاهده کاملی در این فقره، فی مابین دولتین انگلیس و روس منعقد نشده است، ولی در سنه ۱۸۳۴ فی مابین دولتین مزبورتین در وقت برقرار شدن محمدمیرزا به سریر سلطنت دولت علیّة ایران، قراری به عمل آمد که به موجب آن دولتین مزبورتین میل صادقانه خود را اظهار داشته بودند که نه تنها رفاه و امنیت داخله ایران را برقرار دارند، بلکه آزادی و استقلال و تمامیت حالت حالیه بودن ایران نیز مقصود ایشان بوده است و در سنه ۱۸۳۸ کنت نسلر ود [وزیر خارجه وقت روسیه] قراری را که از جانب دولتین به عمل آمد، پیشنهاد خود ساخته، به ملاحظه رسانید که قرار مزبور در کمال قوت و استقامت باشد. چنانچه وزارت امور خارجه اعلیحضرت ملکه انگلیس بر اسقامت قرار مزبور اعتراف نمود.
دولت اعلیحضرت ملکه انگلیس چون اساس پولتیک خودشان را با روس بر آزادی و استقلال و بقای تمام حالت حالیة ایران قرار داده‌اند، در این اوقات تجدید مطلب نموده، به موجب استحضاری که از لُرد لقوس ـ سفیر کبیر انگلیس مقیم پطرزبورغ ـ رسیده، اعتقاد و یقین قوی دارند قراری که در سنه ۱۸۳۴ و سنه ۱۸۳۸ داده شده است، کاملا باقی و برقرار است و دولت انگلیس بهترین طریقه استقامت دولتین را در این رأی، این‌طور ملاحظه می‌نمایند که حقوق دولت ایران را با کمال آرامی مانند دولت آزاد و مستقل نگاه دارند، و دولت ایران هم اهتمام کامل در آن نماید که با هر یک از دولتین بر طبق تعهدات در عهدنامه رفتار نماید و درصدد استحکام دوستی با هر دولت برآید، تا دو دولت مزبور حتی در اموری هم که صرفة خودشان را می‌خواهند، باز با کمال مودت و دوستی با دولت ایران باشند.
شرف دارم که با کمال توقیر و احترام، خود را حقیرترین چاکر جناب اشرف عالی محسوب دارم. گرانویل
[متن دستخط ناصرالدین شاه در حاشیه سند]: «اصل این کاغذ به خط انگلیس در خزانه اندرون ضبط است، صحیح است.»
منبع: فاطمه قاضی‌ها، اسناد روابط ایران و روسیه از ناصرالدین شاه تا سقوط قاجاریه، تهران: وزارت امور خارجه، ۱۳۸۰.
برگرفته از دنیای اقتصاد