تعداد بازدید :1029
معماری اقلیمی
انواع بادگیرهای استان یزد ولافت ، سازه های بومی بوشهر
و ... انواع ریز و درشت از ساختمانها را می توان نام برد که هماهنگ با
اقلیم منطقه ساخته شده اند و در صرفه جویی در مصرف انرژی و مقابله با
بلایای طبیعی از جمله زلزله ، سیل و ... که بحث داغ این روزهاست نقش
به سزایی داشته اند .
در نشست فناوری معماری ، ساخت و اقلیم که در خانه هنرمندان برگزار شد
، مهندس سید علیرضا قهاری رئیس انجمن مفاخر معماری ایران در این زمینه
گفت : متاسفانه در حال حاضر نسبت به مسکن بومی شناختی وجود ندارد
.
مثلا به همان سبک ساختمان هایی که پس از زلزله بم در حال ساخته شدن است ، در استان لرستان نیز به همان شیوه ساخته می شود .
دکتر لوایی معمار و استاد دانشگاه که سال هاست در این زمینه فعالیت می کند نیز به سخنرانی پرداخت و گفت : ما باید معاری فرهنگی و اقلیمی خود را بشناسیم در گذشته دستاوردهای زیادی در خصوص معماری اقلیمی گرم و مرطوب در مقابل معماری اقلیمی گرم و خشک داشتیم که خانه پیرنیا در یزد یکی از آن نمونه هاست .
وی در ادامه گفت ، موضوع جالب این است که کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس از جمله امارات ، بادگیرهای لافت را که با بادگیرهای یزد متفاوت است ، در دوبی بازسازی کرده اند و به عنوان میراث فرهنگی خودشان ثبت کرده اند .
محمد حسن محبی معمار با سابقه که مرمت گنبد سلطانیه را
نیز بر عهده داشته است ، در این زمینه بیان کرد : مبحث معاری بومی و
اقلیمی و ساخت معماری گذشته ، بحث اصلی معماری و شهرسازی ماست که به
دلیل سوء مدیریت کشور ، فراموش شده است .
به اعتقاد وی معماری ارتباط بین انسان و طبیعت است . مهم ترین عاملی
که معماری و شهرسازی را ایجاد می کند ، طبیعت و اقلیم است . وی با
اشاره به انسانی و مردمی بودن معماری گذشته می گوید : معاری گذشته
خواسته ها و ذوق انسان را همراه داشت . معماری گذشته انسان را در نظر
داشت .
معماری امروز ما انسان را در نظر ندارد . وی با صراحت اذعان داشت در
معماری امروز ، برای ماشین ها شهر می سازیم . در حالیکه انسانی که در
یک اقلیم زندگی می کند . زبان ،گفتگو و شکل او با بقیه فرق می کند .
معماری زاییده طبیعت است و نمی تواند سیستمی باشد . وی به بیان مثالی
در این زمینه پرداخت و گفت : به عنوان مثال پل خواجو یک زندگی است
.
معمار آن می دانست که باید ارتباط بین انسان و طبیعت
اطراف آنرا حفظ کند و انسان هر بار که به اصفهان می رود دلش می خواهد
باز هم آن منظره را ببیند . وی در پایان گفت : باید آسیب شناسی
اجتماعی کرد و دلیل دور شدن از معماری اقلیمی را پیدا کرد . معاری در
دست کسانی است که سود جو و به فکر جیب خود هستند .
خانم مهندس کشاورزی یکی دیگر از مهندسان با سابقه در این نشست به
تعریف اقلیم پرداخت و گفت : اقلیم قطعه ای از زمین است که از لحاظ
جغرافیا و شرایط طبیعی وجه تمایز دارد این وجه تمایز وجوه خوب و بدی
دارد که بعضی مواقع مزاحم طراحی است و باید بتوانیم بر کاستی ها غلبه
کنیم .
وی ادامه داد اگر به اقلیم توجه کنیم بر خلاف رشته های دیگر مهندسی
که نیاز به دانشمندی دارد ، در معماری بومی نیاز به خردمندی داریم
.
معماران قدیم ما خردمند بودند . چرا که کشف و شهود می
کردند و از آن استفاده می نمودند . واقعیت این است که ما دانشجویان را
خردمند بار نیاوردیم . در حقیقت در معماری ، ما راهمان را گم کرده ایم
و خودمان را از دست داده ایم.
شهریار یقینی کارشناس ارشد معماری سخنران بعدی این نشست گفت : بعد از
جنگ جهانی دوم شور و شوق استفاده از فناوری جدید در غرب در راستای
غلبه بر بیعت و محیط زیست پیش رفت اما برخورد با بحرانهای محیط زیست و
افزایش قیمت انرژی و سوخت مردم را متوجه صرفه جویی در مصرف انرژی و
حفاظت از محیط زیست کرد .
وی با بیان اینکه نابودی طبیعت و محیط زیست با استفاده از تکنولوژی
اتفاق افتاد افزود: با استفاده از همین تکنولوژی مردم دوباره برای
اصلاح و حفاظت از محیط زیست عمل کردند . وی اضافه کرد بر این اساس
تکنولوژی منجر به از بین رفتن محیط زیست نشد بلکه استفاده بد از این
ابزار و تکنولوژی چالشهای ایجاد کرد . وی با بیان اینکه بخش زیادی از
معماری گذشته بر اساس معماری اقلیم و بخشی با مصالح و امکانات بومی و
محلی بوده است بیان داشت : از معماری اقلیمی می توان به نحوه چیدمان
فضاها ، قوس سقف ها ، حیاط های مرکزی و فرم بادگیر اشاره کرد که اقلیم
معماری آن زمان را پاسخگو بوده است .
به گفته این کارشناس ارشد معماری فرم های قدیمی بر اساس دانش و مصالح
محلی زمان خود بوده و امروزه قابل استفاده نیست چرا که معماری گذشته
در مقیاس کوچک خانه و بنا طراحی می شد که دیگر برای معماری با مقیاس
بزرگ امروز پاسخگو نیست .
وی با اشاره به این که آنچه امروز با فناوری نوین ساخته
می شود ، گسیخته از فرهنگ معماری ماست اظهار داشت : شناخت روح فضاهای
معماری گذشته می تواند هویت و فرهنگ معماری ما را به وجود آورد .
یقینی اضافه کرد شور و شوق به سمت استفاده آزادانه از تکنولوژی در
جامعه ما نیز کم نیست به طوری که معماران از دانش علمی همان اصول
کلاسیک معماری سنتی مرتبط با اقلیم نیز غافلند . وی در پایان بیان
داشت : فن آوری نوین به هویت بخشیدن معاری کمک نمی کند بلکه با
توانایی ، تجربه و دانش معمار است که وی می تواند معماری با هویت
ایرانی بسازد.
مهندس انوشه منصوری دبیر شورای فناوری نوین ساختمان در ادامه نشست
گفت : همان طور ثبت جهانی موسیقی کلاسیک در یونسکو ثابت کرد که موسیقی
ارزش و قدمت دیرینه ای در فرهنگ ما دارد معماری ما نیز باید چنین باشد
.
وی اضافه کرد : در بررسی های انجام شده در طول این مدت مشخص شد زمانی
که از خصوصیات معماری ایرانی صحبت می شود ناخودآگاه به سابقه معماری
در بناهای ماندگار رجوع می کنیم . وی یادآور شد : این بازگشت به گذشته
از روی دلتنگی و مرور خاطرات گذشته نیست بلکه شناخت و بررسی علمی نحوه
توجه به اقلیم مردم در گذشته بدون بادگیر در اقلیم گرم زندگی می کردند
.
منصوری با بیان اینکه در گذشته معماری ایرانی ، تفکر انسان محوری ، احترام به محیط زیست و روان انسان ، آرامش و آسایش در زندگی انسان مطرح بوده است افزود : یک معمار فقط به طراحی ساختمان نمی پردازد بلکه باید تمام جوانب زندگی و روح و روان انسان را نیز در نظر بگیرد . به گفته این کارشناس ارشد معماری معماری گذشته ما همراه با تکنولوژی بسیار بالا در زمان خود با محوریت انسان بود که برای انسان ساخته می شود و شکل ساختمان ، معماری و منظر شهری هماهنگ و همراه با اقلیم آن منطقه بوده است .
وی با اشاره به رویش یک نوع خاص از یک گیاه ، چهره ها ، آداب و رسوم ، فرهنگها و فیزیک بدن متفاوت در اقلیم های مختلف افزود : طبیعت با این شواهد به ما حکم می کند که باید فرم خانه ها نیز در اقلیم های مختلف متفاوت باشد . وی در پایان اظهار داشت : باید راهکاری برای هماهنگی بین فناوری ، ساخت و اقلیم ایجاد کرد که در عین دارا بودن الگوهای ساختمانی سبک و ایمن ، سازگار با محیط زیست ، سرعت ساخت ، کم هزینه بودن و ... ویژگی های معماری ایرانی و هماهنگ با اقلیم های مختلف نیز را دارا باشد
منبع: سایت نگارستان هفت گنبد- اردیبهشت 1390
بررسی و نوشته: آقای مهندس سمیعی
تدوین و آماده سازی برای انتشار در وب سایت : شهره السادات عربشاهی