مناسب‌سازی در تمام شهر

سهم قابل ملاحظه‌ای از سرمایه‌های ملی کشور در ساخت و سازهای شهری و پروژه های عمرانی صرف می شود و در این میان مهندسان ناظر در تمام ابلاغیه‌ها و آیین نامه‌ها جایگاه قانونی دارند. یکی از مهم‌ترین وظایف سازمان نظام مهندسی ساختمان، نظارت بر حسن اجرای ساخت و سازهای شهری است. همان‌طور که از نام مهندس ناظر پیداست، او باید تمام ضوابط و قوانین شهری را که برای ساخت و ساز وجود دارد، رعایت کند. مهندسان ناظر ساختماني مکلفند بر عمليات اجرایي ساختماني که با مسئوليت آنها احداث می‌ شود به صورت مستمر نظارت کنند تا انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه، نقشه‌ها و محاسبات فنی ضميمه آن میسر شود و در پايان کار باید مطابقت ساختمان با پروانه، نقشه‌ها و محاسبات فني گواهی شود. هرگاه مهندس ناظر برخلاف واقع گواهی دهد يا تخلف را به موقع به شهرداري اعلام نکند، شهرداري مکلف است مراتب را به نظام معماری و ساختمانی منعکس کند. شورای انتظامی نظام مذکور موظف است مهندس ناظر را در صورت ثبوت تقصير برابر قانون نظام معماری و ساختماني حسب مورد با توجه به اهميت موضوع شش ماه تا سه سال محروم از کار کند و در صورتی که مجددا مرتکب تخلفی شود که منجر به صدور راي تخريب شود، به حداکثر مجازات محکوم کند. مراتب محکوميت از طريق شورای انتظامی سازمان نظام معماری و ساختمانی در پروانه اشتغال درج و در يکي از روزنامه‌های کثيرالانتشاراعلام می‌شود. ماموران شهرداری نيز مکلفند بر ساختمان ها نظارت کنند يا اگر در مورد صدور گواهي انطباق ساختمان با پروانه مرتکب تقصيری شوند، بر اساس مقررات قانوني به تخلف آنان رسيدگی می‌شود. در صورتی که عمل ارتکابی مهندسان ناظر و ماموران شهرداری واجد جنبه جزایی هم باشد، از اين جهت نيز قابل تعقيب خواهند بود. در مواردی ‌که شهرداری مکلف به جلوگيري از عمليات ساختمانی باشد و دستور شهرداری اجرا نشود می‌تواند با استفاده از ماموران اجرایيات خود و در صورت ‌لزوم‌ ماموران انتظامی برای متوقف ساختن عمليات ساختمانی اقدام کند.

سازندگان مسئول جبران خسارت هستند

در اماکن ساختمانی که خود افراد می سازند، اگر ضرر و زیانی در اثر حوادث ساخت و ساز متوجه شهروندان شود، مالک ساختمال مسئول رسیدگی است و اگر آن مالک قراردادی با سازنده داشته باشد، می تواند برای تقصیر به او مراجعه کند، اما در تاسیسات شهری اگر آسیبی چه از نظر مالی و چه از نظر جسمی و سلامتی به شهروندان وارد شود و در واقع مقصر سازنده باشد، شهرداری مسئول جبران خسارت است. برای ساخت و ساز، برخی استانداردهای حرفه ای تهیه شده و شهرداری‌ها، صاحبان حرفه مهندسی ساختمان و مالکان باید این مقررات را رعایت کنند. عدم رعایت «مقررات ملی ساختمان» تخلف حرفه ای محسوب می‌شود و تنبیه انضباطی به دنبال دارد و هر گاه بر اثر آن جرمی واقع شود، مسئول مربوطه علاوه بر تنبیهات انضباطی، با توجه به نوع مورد، از لحاظ کیفری مورد تعقیب قرار خواهد گرفت. در صورتی که در نتیجه تقصیر در اجرای این مقررات خسارتی وارد شود، مقصر باید خسارت را جبران کند. مسئولیت صحت طراحی و محاسبه، اجرا، نظارت و نظایر آن در مورد شرکت های دولتی و وابسته به دولت، موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی، به عهده مسئولان واحدهای فنی مربوطه که دارای پروانه اشتغال شخص حقیقی هستند است و این امر مسئولیت مهندس طراح و ناظر را که در رشته مربوطه تعهدی امضا یا نظارت کرده اند، از بین نخواهد برد. برای مثال وقتی در شهربازی اتفاقی می افتد، اگر برای بخش خصوصی باشد، باید مالک پاسخگو باشد، چرا که او مسئولیت اولیه را دارد، اما اگر اجاره داده است باید به خسارت زننده یا مقصر مراجعه کنند. البته این مورد در عرض هم می تواند وجود داشته باشد، گاهی دو نفر شخصیت حقیقی یا حقوقی بر اساس دیدگاهی که برای نوع مسئولیت انتخاب می شود، مسئول یک حادثه هستند. به هر حال این موضوع زیر مجموعه مسئولیت مدنی است که خود بحث پیچیده و مدرنی است. تمام دعاوی در دنیا از این نوع دعاوی هستند. در این نوع دعاوی آن‌قدر قراردادها را خوب تنظیم می کنند که دیگر به دادگاه نمی‌روند و اگر پرونده‌ای وجود داشته باشد، در حیطه این نوع مسائل است. اما متاسفانه مسائل ما در بحث مسائل سنتی و قراردادی متوقف شده و رویه قضائی ما کمتر توانسته به مسائل جدید واکنش نشان دهد. همچنین در مورد خسارت ناشی از ساخت و ساز شهروندان می‌توانند برای شکایت به دادگاه حقوقی مراجعه کنند، چون معمولا جنبه کیفری ندارد و نوع خسارت ها و میزانی که دادگاه مدنی حکم می‌دهد، می‌تواند نسبت به دادگاه کیفری متفاوت باشد.

مناسب‌سازی شهر برای معلولان

در هیچ جای دنیای نمی توان سینما ساخت و عنوان کرد اگر معلول هم نتوانست به سینما بیاید، مهم نیست. در این زمینه قوانین مقاومت می کنند و سازنده مکلف به پرداخت خسارت می شود. همچنین ساخت و ساز شهری برای معلولان استاندارد خاص خود را دارد و باید به گونه‌ای طراحی شود که معلولان آسایش داشته باشند، یعنی باید همان‌طور که یک غیرمعلول می تواند در سطح شهر تردد کند، یک معلول هم بتواند با تجهیزات کمکی آن را انجام دهد. برای مثال وقتی ما از پل عبور می کنیم معلولان هم باید بتوانند با ویلچر از آن عبور کنند. مناسب‌سازی ساخت و ساز شهری برای معلولان بیشتر از اماکن عمومی شروع می‌شود و اگر در اماکن خصوصی هم باشد بسیار خوب است.

زمانبر بودن مناسب‌سازی شهر برای معلولان

استانداردهای ساخت و ساز برای معلولان بین‌المللی است اما اجرایی کردن برنامه ها یک پروژه نیست، بلکه فرایند است و زمان می برد. از آنجا که شهر ما از دیرباز برای معلولان مناسب نبوده است، بنابراین باید در تاسیسات جدید کاربری برای معلولان ایجاد شود. در تهران به عنوان کلانشهر هم عملا جسته و گریخته شهرداری کارهایی را در مناطق مختلف انجام می دهد. همچنین اعضای شورا حساس شده‌اند و در تذکراتشان ادبیات دسترس‌پذیر،‌ قانون مصوبات شورا، گفتارها و مصوبات بودجه را می‌آورند. ضمن اینکه شهردار تهران آقای قالیباف هم گروه مشورتی شهر دسترس‌پذیر را منصوب کرده‌اند و در واقع اینکه این گروه چه کارهای جزیی و کلی را انجام می‌دهند و در چه حوزه‌هایی فعال است و آیا موفق عمل کرده یا نه سوالاتی است که باید از شهرداری، سمن ها، معلولان و دیگران پرسید.