تعداد بازدید :505
ژول مول
سده نوزدهم و اوايل سده بيستم ميلادي، دوران زرين ايرانشناسي است
كه فرهيختگاني از ميان دانشوران غرب، زمينه مطالعات تخصصي خود را
فرهنگ شرق قرار دادند و ايرانشناسي از اهميت خاصي برخوردار گشت.
پژوهشهاي ارزنده آنان، اين سالها را به درخشانترين دوران ايرانشناسي
تبديل کرده است. ژول مول ـ خاورشناس آلماني با تابعيت فرانسوي ـ يکي
از بزرگان برجسته شرقشناسي آن دوران است.
ژول مُل/ مول (به آلمانی: Julius von Mohl ، یولیوس فن مهل؛۱۸۰۰ ـ
۱۸۷۶م/ ۳ آبان ۱۱۷۹ ـ ۱۴ دی ۱۲۵۴ش) در خانواده‌اي اشرافی و پروتستان
بار آمد. پدرش از رجال سیاسی بود و سه برادرش از مشاهیر علم و سیاست
آلمان به شمار می‌روند. وي از چهارسالگی چنان به مطالعه علاقه داشت که
هر روز ساعت 4 صبح برای خواندن کتاب بیدار می‌شد. اوتحصیلاتش را در
رشته فلسفه در دانشگاه توبینگن تا درجه دکتری ادامه داد. در ضمن،
آشنايي با زبان عبری، او را به رشته شرق‌شناسی کشانید، به طوري كه در
سال ۱۸۲۳ تصمیم گرفت برای ادامه تحصیل به مدرسه زبانهای شرقی پاریس
برود. در آنجا وارد کلاسهای عربی و فارسی دوساسی (De Sacy) شد و و در
عین حال به درس آبل رموزا (َAbel Rémusat) که زبان چینی تدریس می‌کرد
نیز رفت و توانست دو مجلد از امهات کتب چینی («شی‌کینگ» و «یی‌کینگ»)
را ویراستاری و چاپ کند.
همچنين به مطالعه در زبان و ادبیات فارسی ادامه داد و به آثار شعرای
طراز اول ایران همچون فردوسی و سعدی و حافظ توجه بسياری داشت و از
مطالعه آنها در کار تدریس زبان و ادبیات فارسی الهام می‌گرفت.
از سال ۱۸۴۰ به دبیری انجمن آسیایی پاریس منصوب و بعداً به ریاستش
برگزیده شد.در سال ۱۸۴۴ به عضویت فرهنگستان کتیبه‌ها و ادبیات فرانسه
انتخاب شد. در همین سال به‌عنوان استاد زبان و ادبیات فارسی در کولژ
دوفرانس انتخاب گردید و مدت سی سال در این کرسی به تدریس اشتغال داشت
و شاگردان برجسته‌ای تربیت کرد.
در سال ۱۸۲۶ که جوانی 25 ساله بود، از طرف دولت فرانسه مأمور شد
شاهنامه را به فرانسوی ترجمه کند، با این امید که در«مجموعة شرقی»
(Collection Orientale) در دسترس علاقه‌مندان قرارگیرد. او مدت 28 سال
از عمرش را در این کار ادبی چشمگیر صرف کرد و علاوه بر ترجمه شاهنامه
به نثري زیبا، متن منقّحی از آن فراهم آورد که تا آن زمان بی‌سابقه
بود. و از ياد نبايد برد كه زبان فرانسه در آن دوران زبان فرهنگ و
ارتباط مورد استفاده درتمام اروپا بود.
اين متن در هفت جلد بزرگ طی سالهای ۱۸۳۸ تا ۱۸۷۸ در پاریس به چاپ
رسید. دوسوم از جلد هفتم چاپ شده بود که ژول مول درگذشت و یک سوم
باقی‌مانده در سال ۱۸۷۸ به‌وسیله شاگرد برجسته‌اش دومنار انتشار
یافت.
حاصل کار به قدری نفیس و گرانقیمت درآمد که کسی توان خریدش را نداشت
و فقط به اشخاصی که به قول اسطوره‌شناس آلمانی، مَکس مولر «کمترین
قابلیت استفاده از آن را داشتند»، هدیه می‌شد! خوشبختانه همسر مول،
ترجمه شوهرش را در سال ۱۸۷۸ در هفت مجلد به قطع جیبی منتشر کرد.
شاهنامه ژول مول با استفاده از ۳۵ دست‌نویس موجود در اروپا و همچنین
با مراجعه به سایر مثنویهای حماسی فارسی فراهم آمده است، و بعد از
گذشت بیش از یک قرن، هنوز متن مهمی به شمار می‌رود و همیشه مورد
مراجعه و استناد محققان بوده است.
مول مقدمه مفصلی هم بر شاهنامه نوشته است که تا پیش از تحقیقات
جدیدتر در قرن بیستم، مهمترین اثر پژوهشی در باره شاهنامه و فردوسی و
متداول‌ترین مرجع برای بسیاری از خاورشناسان به شمار می‌رفت. « از آن
پس این اثر مورد استفاده محققان اروپایی قرار گرفت و «ولف» دانشمند
معروف آلمانی «فرهنگ شاهنامه» خود را بر پایه این مجموعه تدوین
کرد.
برگرفته از روزنامه اقتصاد