
تا یک دهه پس از کودتای ۱۳۳۲ شاه درصدد تثبیت قدرت خود بود. در ادامه، حکومت پهلوی متکی به برنامههای پیشنهادی خارجی، تاسیس نهادهای جدید در عرصه توسعه و برنامهریزی، درآمدهای کلان نفتی و واردات فراوان، برنامههای توسعه را طرحریزی کرد. وجه غالب این برنامهها، توجه و تمرکز بر رشد اقتصادی بود. در این برنامهها، عرصه فرهنگ بومی و جنبههای سیاسی، مورد غفلت قرار گرفته بود.

در دوره قاجار، نظام مالیاتی ایران بهدست مستوفیان اداره میشد و ساختار سادهای داشت؛ به اینگونه که برای هر ایالتی، مستوفی در مرکز دارالخلافه به تنظیم دفاتر مالیاتی (جزوجمع) مشغول بود.

دلایل ناکامیهای نظام برنامهریزی توسعه را در چه عواملی میتوان جستوجو کرد؟ در اینجا ما بر دو دسته محدودیتهای عملیاتی و ساختاری در کشور تاکید میکنیم. به بیان روشنتر، دلایل مساله را در مثلث دولت، توسعه (عمران) و برنامهریزی جستوجو میکنیم.

در تاریخ ۶ بهمن ماه ۱۳۴۱ همهپرسی سراسری مربوط به اصلاحات ارضی اجرا شد. ۵ میلیون و۵۸۹ هزار و ۷۱۱ نفر برای انقلاب سفید و ۵۲۱ هزار و ۱۰۸ نفر علیه انقلاب سفید، آرای خود را به صندوقها ریختند. در این انتخابات برای نخستین بار در تاریخ ایران زنان نیز به پای صندوقهای رای رفتند و اصلاحات ارضی در سه مرحله انجام شد.

اشاره: هانری کربن (۱۹۰۳ـ ۱۹۷۸) فیلسوف و ایرانشناس فرانسوی طی بیست سال پایانی عمرش، بخشی از سال را در ایران ساکن بود و در دانشگاه تهران تدریس و با مرحوم علامه طباطبایی و دیگر اندیشمندان مسلمان ایرانی گفتگو و در آثار فلسفی و عرفانی اسلام تعمق و تصحیح و تألیف میکرد و به همین جهت او را یکی از احیاکنندگان جریان فلسفه اسلامی در دوران معاصر به شمار آوردهاند و افزون بر این همدلی بسیاری نیز با فرهنگ و تمدن ایرانی و شیعی داشت، به گونهای که ایران را کانون معنویت و تاریخ ادیان میدانست. از جمله کارهای مفصل و ژرف او، مجموعه چهار جلدی «اسلام ایرانی» است که همکار ارجمندمان آقای دکتر رحمتی ـ سردبیر اطلاعات حکمت و معرفت ـ ترجمه کردهاند. گفتگوی زیر به همین مناسبت انجام شده است.

در حال حاضر، اصطلاح AIیا هوش مصنوعی فراگیر شده و ارتباطات بشری را تغییر داده است. بنا بر این فراگیری چنین علمییکی از موارد ضروری در زندگی امروز بشر است. در سالهای اخیر هوش مصنوعی (AI) موضوع داغ رسانهها بوده و همچنان هم با قابلیتهای روز افزون خود جذاب ترین موضوع رسانهها محسوب میشود و غولهای فناوری جهان مانند آمازون، فیسبوک، مایکروسافت و گوگل نیز سرمایه گذاریهای عظیمیدر این زمینه میکنند.

در دوره پهلوی اول، دستگاه اداری و ارتش براساس الگوهای غربی سازمان یافتند و الگوی اقتصاد ارشادی و ملی آلمان سرمشق قرار گرفت و صنعتیشدن کشور و حمایت از صنایع داخلی، هدف اصلی برنامههای دولتی تعریف شدند. توجه ویژهای نیز به صنایع وطنی شد و تبلیغات بسیاری برای معرفی کالاهای ایرانی انجام شدند. این کار، حمایتی از صنایع ماشینی نوپا برای کمک به توسعه بیشتر آنها بود (بهنام، ۱۳۷۵: ۵۸و۵۹).

دکتر مصدق در جلسه نهم آذرماه ۱۳۳۲ محکمه نظامی تهران گفت: «طراحان خارجی ـ داخلی نقشه کودتا (۲۸ مرداد) قبلا از شاه یک «ورقه سفید امضا» گرفته بودند. آنان بعدا و در تاریخ معین که مورد نظرشان بود آن ورقه را پر کردند و نام «فضلالله زاهدی» را در آن نوشتند و بهعنوان نخست وزیر معرفی کردند و ورقه از پیش امضا شده را فرمان شاه خواندند

۱۲ آذرماه ۱۳۵۸ متن قانوناساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب مجلس خبرگان قانوناساسی به همهپرسی عمومی گذاشته شد.

«... چاپارهایی که از تهران به مقصد شهرستانها حرکت میکردند، حامل صدها نامه از مظفرالدین شاه و درباریان بودند که خطاب به فئودالها، مالکان مرتجع و مستبد و روسای ایلات شاهسون نوشته شده بود.