
اشاره: عشق هشتاد ساله این متافیزیسین و فیلسوف حکمت خالده به مولانا سبب شد تا چند هفته پیش با موضوع «اکنون ما و مولانا» در دانشگاه جان هاپکینز آمریکا سخنرانی کند. مکتوب حاضر متن تنظیم و تلخیص شده «ایران» توسط علیرضا شیرازینژاد از سخنرانی این استاد دانشگاه جورج واشینگتن است.

انسان برای شناختن واقعیت خود و حقیقت آن، دو وسیله دارد: هنر و فلسفه، از پیدایش هنر کمابیش همان اندازه زمان گذشته است که جامعه بشری عمر کرده است. هنر در اصل زاییده مبارزه انسان برای پی بردن به راز و شناخت طبیعت به منظور پاسداری از بقای خویشتن و تعامل با آن برای چیرگی بر دشواریهای زندگانی است. انسان خود یک موجود طبیعی است که در فرایند اجتماعی شدن از محدوده امکانات بی واسطة طبیعت فرا رفته است. او با فعالیت خود قادر به انسانی و اجتماعی کردن واقعیت طبیعی شده است، استعداد آن را یافته شرایط، وضعیت، پیشنیازهای آن را دریابد و با طبیعت ارتباط برقرار کند. جهان هستی را بشناسد، آن را درک و برای خود توضیح کند. در انسانی کردن طبیعت راههای متفاوت در پیش گرفته و وسایل مقتضی برای کامیابی در آن را در نظر گرفته است، یکی از آنها فعالیت هنر بوده است.

حدوده تهران صد سال قبل شمال به خیابان جمهوری شرق به دولاب مجلس شورا و خیابان ایران (عینالدوله) جنوب مولوی خیابان ری غرب به طرف خیابان سی متری (کارگر) امیریه و منیریه منتهی میشد. در سال ۱۳۱۰ یک سرویس اتوبوس راهی کمربندی در تهران دیر شد مسیر آن از مقابل مجلس شورا حرکت خیابان جمهوری را طی میکرد از خیابان پهلوی (ولیعصر) به سمت جنوب به چهارراه ولیعصر وارد خیابان سپه میشد، از میدان سپه بهسمت خیابان چراغ برق (امیرکبیر) میگذشت، از سرچشمه بسمت شمال به مجلس میرسید.

ذهن دارای جنبههایی است که میتواند از شکل و شمایل و حالت عادی و همیشگی آن فراتر برود و خودش را مورد شناخت قرار بدهد. توجه داشته باشید که در اینجا امر شناخته شده و امر شناسنده یکی است.

انقلاب مشروطه رابطه وثیقی با منطقه قفقاز دارد. قفقاز تحتتسلط روسیه، دروازه ورود افکار جدید و بهخصوص انقلابی به آذربایجان و در مراحل بعدی گیلان و تهران است. افکاری که از سمت سوسیالیستها و آنارشیستهای روس در مبارزه با رژیم تزاری به قفقاز میرسند و از طریق انبوه کارگران مهاجر ایرانی به داخل ممالک محروسه ایران منتقل میشوند.

در ادامه تحلیل و بررسی تاثیر افکار اقتصادی و اجتماعی متفکران غربی بر ذهنیت رهبران مشروطه با دکتر داوود فیرحی، پژوهشگر علوم سیاسی درباره چگونگی این تاثیرپذیری گفتوگو کردیم که بخش نخست آن روز یکشنبه هفته جاری منتشر شد. به گفته این استاد دانشگاه تهران، ایده اصلی دولت مشروطه در ادبیات دینی از کسبوکار و حوزه آزادی در قراردادها استخراج شد؛ یعنی نظریههای سیاسی مشروطه یا «حقوق عمومی» نتیجه تحولات «حقوق خصوصی» بود و حقوق خصوصی هم بیشتر در کسبوکار متجلی میشد و خودش را نشان میداد.

روزنامه مساوات اواخر مهرماه ۱۲۸۵ در شهر تهران تاسیس و به مدیری سید محمدرضا مساوات منتشر شد. سید محمدرضا مساوات (شیرازی) (۱۳۰۴–۱۲۴۴) روزنامهنگار و سیاستمدار عصر مشروطه بود. او سردبیر روزنامه مساوات، عضو کمیته انقلاب ملی و نماینده دورههای دوم، سوم، چهارم و پنجم مجلس شورای ملی و از سران حزب دموکرات عامیون و سپس حزب سوسیالیست بود. به نوشته محمد صدرهاشمی در کتاب «تاریخ جراید و مجلات ایران» روزنامه مساوات در هشت صفحه [...] و در مطبعه سربی حقوق به طبع رسیده است.

میرزا محمد فرخییزدی، شاعر و روزنامهنگار آزادیخواه و دموکرات صدر مشروطیت ۲۵ مهر ۱۳۱۸ در زندان قصر کشته شد.

خالق قطعه جاودانه «سبکبال» شصت و شش سال پس از خلق این اثر بیآنکه بهخاطر بیاورد آن را چه کسی ساخته، از دنیا رفت. حسین دهلوی پیش از مرگ با بیماریهای دشواری مبارزه کرد و سرانجام تنخسته؛ جان مبتلای فراموشیاش را تسلیم فرشته مرگ کرد. او با خلق، تنظیم و اجرای قطعات محبوب و ماندگاری در موسیقی ارکسترال ایرانی نام جاودانی از خود به یادگار گذاشت و سرانجام صبح روز گذشته در ۹۲ سالگی و پس از تحمل عارضههای مزمن بیماری ریوی و آلزایمر در بیمارستان دکتر شریعتی تهران درگذشت.

نسخه جمعیتی با ترکیب دو رویکرد «تراکمزدایی» و «تمرکززدایی» برای درمان تهران تهیه شد. در این نسخه که به زودی نهایی و به شورای ساماندهی پایتخت ارائه میشود، گزینه انتقال پایتخت برای بار دیگر رد و کاهش فشار جمعیتی و اقتصادی با استفاده از اهرمهای کاهش جذب جمعیت، پیگیری میشود.