
همیشه فکر میکردم پل ورسک که از اهرام ثلاثه قدیمیتر نیست، پس ما چرا هیچ اطلاعاتی راجعبه سازنده آن نداریم؟ چرا ساخت این پل حالا به یک افسانه و قصه تبدیل شده است؟ جالب اینجاست که پدربزرگهایمان این داستان را میدانند، پدرانمان به ما گفتند و ما هم هر وقت از فیروزکوه عبور میکنیم این داستان را برای فرزندانمان تعریف میکنیم و صد البته آنها هم برای بچههایشان تعریف میکنند.

بحث در باب کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از زمان وقوع تاکنون در تاریخ ایران ادامه دارد. عوامل و گروههایی که در این جریان دخیل بودند از یکسو و چگونگی روند کودتا از سوی دیگر همواره از مسائلی بوده است که افراد و گروههای مختلف بر مبنای درک و منافع خود در باب آن به اظهارنظر میپردازند. با این همه کمتر تلاش شده تا تاثیرات بلندمدت این رویداد در تاریخ ایران ارزیابی شود. آرشیو ملی روز بیستوهشت مردادماه نشستی را با عنوان «از کودتا تا انقلاب» برگزار کرد و در جریان آن تلاش شد تا خوانشی جدید از رویداد کودتای بیستوهشت مرداد صورت گیرد.

متن زیر برگرفته از کتاب قزاق ترجمه و نوشته محمود پورشالچی است که اسناد وزارت خارجه فرانسه در آن برهه از تاریخ ایران را دستمایه پژوهش خود قرار داده است. در این بخش نیز نویسنده اشارهای کوتاه به گشایش راهآهن سراسری ایران در زمان پهلوی اول دارد.

سخن ماه شهریور - توسعة هر کشور، نیازمند عزم و برنامه و ثبات قدم است. نمیتوان با تصادمات جزئی و انگارههای محدود یا منافع منطقهای، کار بزرگ پیشرفت در تجارت و صنعت، احیای کشاورزی و محیطزیست سالم، و سرانجام تربیت انسانهای قانونمند، دانشآموخته، اخلاقگرا و کارآفرین و کوشا را متوقف کرد. کشوری مانند ایران که از سوی دشمنان منطقهای و بینالمللی مورد تعدی و تحریم قرار دارد، میباید از حداکثر داشتهها و تواناییهایی که دارد بهره گرفته و هر امکانی برای تجارت و تولید و مراودات فرامرزی را به مثابه سرمایهای گران بها حفظ کند.

قاجارها در معرفی اصل و نسب خود میتوانستند تنها به مغولها اشاره کنند. به همین علت عدم مشروعیت ملی آنها میتوانست موجب تخریب شالودههای سلطنت آنان در ایران شود. آنها در ابتدا کوشیدند تا برای خود مشروعیت مذهبی دست و پا کنند.

مشروطه یکی از نقاط عطف تاریخ ایران است. زمانهای که آن را میتوان با بینشهای متفاوتی دید و ارزیابی کرد. اما نمیتوان مشروطه را از شرایط اقتصادی پیش و پس از آن جدا ساخت. در واقع این دوران را میتوان نقطه شروع یا آغاز رسمی پیدایش نهادهای مدرن اقتصادی در ایران دانست. اگر دوران ناصری و اتفاقات ۶۰ساله منجر به صدور فرمان مشروطیت را ارزیابی کنیم بدون شک مواجهه با انواع نهادهای رسمی و غیررسمی طبیعی است.

یکی از دوستان نزدیک تختی که روزهای زیادی با او بوده و اطلاعات ارزشمندی از آن دوران دارد، کسی نیست جز «پرویز عرب». او از جمله رفقای صمیمی تختی بوده که خاطرات زیادی را به یادگار دارد، خاطراتی که میگوید با وجود گذشت ۵۰ سال (زمان انجام مصاحبه) هیچگاه از ذهنش بیرون نمیرود.

قرار گرفتن آثار باستانی شاخص در مناطقی با خطر زلزله متوسط و بالاتر نشانگر آن است که زلزله نهتنها برای جان و مال انسانها بلکه برای سرمایه فرهنگی این کشور نیز تهدیدی بالقوه محسوب میشود. آنچه در زلزله بم رخ داد اهمیت بررسی آثار باستانی در یک بستر لرزهخیز را نشان میدهد.

در سال ۱۳۰۰ در زمان ریاستالوزرایی مشیرالدوله طرحی برای سیاست مالی مملکت پیشنهاد شد که شامل ترتیب استخدام مستشاران آمریکایی برای وزارت مالیه و فواید عامه و بلدیه تهران، اعطای امتیاز استخراج نفت ایالات شمالی ایران به کمپانیهای نفتی آمریکایی، جلب سرمایههای آمریکایی و اخذ وام از آمریکا بود.

میرزا عبدالرحیم طالبوفتبریزی نیز از روشنفکرانی بود که در کنار دیگر اندیشمندان همچون ابوالحسن ایلچی، میرزا صالح شیرزای، مصطفی افشار، رضاقلی میرزا و ملکمخان از تمدن بورژوازی غرب اثر پذیرفته بود. او به درونمایه و مفهوم آزادی میپردازد و میکوشد مفهوم آن را در میان ایرانیان رواج دهد با این امید که روزی ایرانیان نیز از این نعمت بهرهمند شوند زیرا به باور طالبوف «آنچه مایه تاسف است اینکه ایرانی از عوالم بیخبر و از نعمت الهی محروم مانده، حال آنکه بشر هستند. از سایرین نوع خود بیشبهه استعداد ایشان کمتر نیست.