اخبار و مقالات معماری و شهرسازی - انجمن مفاخر معماری ایران

فراهم کردن فهرستی از انقلاب‌ها و قیام‌های شکست‌خورده کار آسانی است: شورش دهقانی ۱۳۸۱، جنگ دهقانی در آلمان ۱۵۲۵، کمون پاریس در ۱۸۷۱، انقلاب اسپانیا در ۱۹۳۶ و .... با این حال به‌عنوان یک نتیجه‌گیری تاریخی، این ایده که تمام انقلاب‌ها شکست می‌خورند، اشتباه است.

رعایت بهداشت اصناف یکی از اهداف بلدیه در دوره پهلوی‌اول بود و برای این منظور نظام‌نامه‌هایی تدوین کرد. یکی از این نظام‌نامه‌ها، نظام‌نامه معاینه صحی اصناف اصفهان بود که ابتدا شامل صاحبان مشاغلی می‌شد که با بهداشت عمومی جامعه سروکار داشتند. مانند قصابان، نانواها، غذاخوری‌ها و اصنافی از این دست. در ماده دوم این اعلان آمده بود: «کلیه اصناف مذکور موظفند کتابچه معاینه صحی که حاوی مشخصات لازمه است، از صحیه بلدی دریافت دارند.

شناخت هر پدیده به درجه شناخت تاریخی ما از آن پدیده بستگی دارد و فرآیند تاریخی بر آن است که نحوه شکل‌گیری پدیده و عناصر موثر در آن را کشف کرده و سپس آن را در طول زمان مورد بررسی قرار دهد. کتاب از شار تا شهر به مدد متون تاریخی و آثار و اسناد بر جای مانده و همچنین نیمرخ کالبدشناسانه موجود، سعی دارد دگرگونی‌های کالبدی- فضایی آنچه امروزه شهر نامیده می‌شود را مورد ارزیابی قرار داده و به دنبال آن اوضاع و احوال اجتماعی - فرهنگی و سیاسی - اقتصادی حاکم بر جامعه که در ساختاری فضایی و کالبدی تبلور یافته را تبیین کند.

۱۷ خرداد ۱۲۹۴ از سوی میرزا کوچک خان کمیته انقلاب سرخ در گیلان تشکیل شد. آن‌گونه که محمدعلی گیلک، از اعضای نهضت جنگل در کتاب تاریخ انقلاب جنگل به روایت شاهدان عینی (نشر گیلکان- چاپ ١٣٧١) آورده، خرداد سال ١٢٩٤، میرزا از راه مازندران به تنکابن آمد و تصمیم به سازماندهی قیام گرفت اما کسی او را همراهی نکرد و با وجود ممنوعیت قانونی برای ورود به رشت، مخفیانه به این شهر بازگشت.

سعید نفیسی ۱۸ خرداد ۱۲۷۴ در تهران به دنیا آمد. او تاریخ‌نگار، نویسنده، مترجم و محقق و جزو نسل اول استادهای دانشکده تاریخ دانشگاه تهران بود. نفیسی زمانی چشم به جهان گشود که ایران هنوز دوران استبداد قاجار را تجربه می‌کرد. وقتی فرمان مشروطیت امضا شد و آزادی‌خواهان مشروطه جشن گرفتند او ۱۱ سالش بود.

در دوران حکومت قاجار (۱۲۰۹ه.ق-۱۳۰۴ه.ش.) جامعه ایران از سویی با تضعیف و اقتدار حاکمیت و از سوی دیگر با ورود برخی از کالاها و صنایع صنعتی مواجه شد. این امر در تقابل حکومت ایران با اروپا صورت گرفت. عباس میرزا نایب‌السلطنه که در مقابله با سپاه روس، کشورش را ناتوان دید، تنها راه ایستادگی در مقابل اروپا را فرا گرفتن اصول تمدن دانست.

ابوالحسن ابتهاج در تهران پس از انجام مصاحبه و شرکت در آزمون ورودی به استخدام بانک شاهی درآمد ورود ابتهاج به بانک شاهی را می‌توان مقدمه پیشرفت و ترقی او دانست، به‌طوری که در سال ۱۳۰۹ به سمت معاونت بازرس کل منصوب شد. او بعد از شانزده سال کار در این بانک در سال ۱۳۱۵، استعفا داد و به واسطه آشنایی با علی‌اکبر داور در وزارت مالیه استخدام و به‌عنوان مفتش دولت در بانک فلاحتی مشغول به کار شد.

در منابع تاریخی، نخستین بروز و شیوع بیماری وبا در دوره قاجاریه به سال ۱۲۱۱ه.ق در محدوده آذربایجان ثبت شده است و در سال ۱۲۲۱ه.ق مرض وبا برای بار دوم در آذربایجان و ایروان شیوع‌ می‌یابد. با توجه به گزارش‌های سفرنامه «نوبویوشی فوروکاوا» و «عبدالرزاق بیگ مفتون دنبلی» بیماری وبا در این سال‌ها علاوه بر آذربایجان در بوشهر، شیراز، اصفهان، یزد، کاشان و ... سرایت داشته است.

«امروز شنیدم وبا در مشهد مقدس روزی هفتاد- هشتاد نفر را تلف می‌کند. ده روز دیگر یقین در اردو خواهد بود. ممکن بود با مبلغ کمی مخارج، قرانتین (قرنطینه) بگذارند، شاید این مرض به جای دیگر سرایت نکند؛ اما کی حکم بکند و کی بشنود. انالله و انا الیه راجعون» این را «اعتمادالسلطنه» در خردادماه سال ۱۲۷۱ .ش. نوشته.

وضعیت بهداشتی حمام‌ها در شهرهای مختلف ایران نامناسب بود. بنابر نوشته روزنامه اخگر، «حمام‌های اصفهان بی‌نهایت کثیف و ناشر میکروب و امراض مختلفه است.»