مقالات معماری و شهرسازی

بعضی وقت ها در رویاهای خودم سری به خانه ی پدری زده و چرخی در گوشه کنار آن می زنم. خانه ای بزرگ در دل کوچه مسجد جامع تهران.
خانه ای که از جمله بناهای تاریخی تهران به شمار می آمد. با حیاطی آجرفرش و حوض سنگی بسیار بزرگ و باغچه های شمشاد و تک درخت چنار سر برافراشته و 3-2درخت آلبالو و گیلاس و گل ها و گلدان های پریوش، اطلسی، یاس و شاه پسند و شمعدانی در باغچه یا چیده شده بر پاشویه هایش، زیرزمین هایی با سقف های ضربی آجری و دیوارهایی تا کمر پوشیده از کاشی های قدیمی که بعضا چهره های پهلوانان شاهنامه و گل و مرغ بر آنها نقش بسته بود.

فضای شهری صحنه رویداد ها و واقعه های شهری است که از خلال آن ها حیات اجتماعی شهر و شهروندان شکل می گیرد و میسر می شود. فضای شهری مکانی می شود برای: گفت و گو، بحث، مشاحره، آشنایی، دیدار، ملاقات، دیدن و دیده شدن؛ شنیدن و شنیده شدن.

دکتر سلطانیه: با توجه به قرار گرفتن تهران در دامنه ی البرز تا رسیدن به دشت های جنوب تهران در سطحی شیب دار و با تپه ماهورهای گوناگون قرار گرفته و فراز و فرودهای شمال به جنوب در نواحی نختلف تهران بسیار زیاد است. بنابراین ایستگاه های خطوط شمال به جنوب تهران در عمق های متفاوتی نسبت به سطح زمین قرار می گیرند. زیا شیب خطوط مترو نمیتواند دستخوش تغییرات زیاد شود.

سده سیزدهم ه.ق (1189 ه.ش)
نام اثر: مدرسه سلطانی (کاشان)
ثبت تاریخی 251
یکی از بناهای زیبا و معروف شهر کاشان مدرسه سلطانی می باشد که از ابنیه قرن سیزدهم هجری قمری است، این مدرسه که به سبک مدارس چهار باغ و صدر اصفهان ساخته شده است، از لحاظ دارابودن سر در و گنبد عظیم آجری و شبستان های وسیع و حجره های اطراف و کاشیکاری زیبا بی نهایت جالب است، کتیبه منظوم ماره تاریخ این مدرسه را شاعر نامی صبای کاشانی سروده است.

قرن سیزدهم ه. ق
نام اثر» مسجد نصیرالملک شیراز

1266 ه.ق (1228 ه.ش)
«معمارباشی عهد محمد شاه و اوایل عهد ناصرالدین شاه بود نام وی در الماثر و الاثار ص 21 آمده استت وی پدر محمد ابراهیم خان معمارباشی وزیر نظام بود»

سده دهم ه.ق
نام اثر: آرامگاه ملا حسن کاشی در سلطانیه
«مقبره ملا حسن در مغرب سلطانیه و در سه کیلومتری ان قرار دارد که احتمالا در دوران سلطنت سلطان محمد خدابنده، یا بطور کلی در دوران مغول جزو پایتخت یعنی سلطانیه بوده است. (ملاحسن کاشی معروف به شیرازی یکی از علمای معروف در مکتب الهی بوده که در زمان سلطنت شاه اسمعیل اول صفوی می زیسته است)

سالها پیش واله ابراهیمی، که تقریبا دو سال پیش به علت سرطان بی امان لوز المعده مرحوم شد، همراه با شوهر آخانی اش و پس از شاید بیست سال به کرمان، زادگاهش برگشت و با هم به دیدار مشتاقیه رفتیم. شاید تعریف کرده بود که مشتاقیه و ان دو درویش دیگر کی بودند.

1262 ه.ق 1224 ه.ش
نام اثر: مسجد حاج رجبعلی (در خونگاه)
این مسجد از مساجد قدیمی تهران می باشد. دارای صحن بالنسبه وسیع و شبستان تابستانی و زمستانی و ایوان و مدرس زیبائی است.

سال 1284 ه.ق (1245 ه.ش)
نام اثر :کوشک شمس العماره
«بسیاری از بناها و آثاری که از دوران قاجاریه باقی مانده تحت تاثیر اسلوب و سیستم عمارت ها و قصور ساختمان های ممالک اروپایی بنا شده است و این دلبستگی و عشق و علاقه پادشاهان قاجار نتیجه چندین مسافرتی بود که به فرنگستان نموده بودند.

قرن سیزده ه.ق (1241 ه.ش)
نام اثر: خانه بروجردی، خانه طباطبائی، خانه امین الدوله، سرای امین الدوله

«آقای دکتر منیر بوشناکی» رییس میراث فرهنگی سازمان جهانی یونسکو که در تابستان سال 1372 برای دیدار از آثار تاریخی کاشان بدین شهر سفر کرده بود پس از بازدید از چند خانه قدیمی و آثار تاریخی در ستایش معماران کاشانی چنین گفت:«معماران کاشانی بزرگترین کیمیاگران تاریخند زیرا از خاک طلا ساخته اند»

1289 ه.ق (1269 ه.ش)
نام اثر: خانه عرب ها
«مجموعه ای است از دو خانه بزرگ و کوچک واقع در «سرقدمگاه» محله فهادان و نزدیک به مسجد چهل محراب و متعلق بوده است به حاجی میرزا احمد عرب. تزیینات داخلی خانه بزرگ عبارت است از سردرهای مقرنس بر بالای پنج دری و راهروها، درها، گچبری رف ها و جاسازی در انها.

1024 ه.ق (993 ه.ش)
نام اثر: مدرسه خان شیراز
ثبت تاریخی: 75

«مدرسه وسیع خان در زمان شاه عباس اول به دستور الله وردیخان وامامقلیخان والی فارس بنا شده (1024هجری قمری) سپس در زمان قاجاریه این مدرسه زیبا تعمیر و مرمت گردیده است.

1239 ه.ق (1202 ه.ش)
نام اثر: مسجد آقابزرگ کاشان، بقعه حبیب موسی
استاد حاج شعبانعلی معلم استاد علی مریم معمار کاشانی و سازنده مسجد زیبای آقابزرگ بین سالهای 1240 تا 1246 ه.ق بوده است.

1271 ه.ق (1231 ه.ش)
نام اثر :مدرسه اکبریه تبریز
بقعه صاحب الامر در کنار خیابان مدرس قرار دارد و از آثار زمان شاه طهماسب صفوی است. این بنا در سال 1045 هجری توسط سپاهیان سلطان مراد چهارم تخریب شد که در طمان شاه سلطان حسین صفوی و از طرف میرزا محمد ابراهیم وزیر آذربایجان مرمت گردید.

قلعه الموت در شمال شرقی روستای گازرخان (در استان قزوین) و بر فراز صخره ای به ارتفاع 2163 متر از سطح دریا قرار دارد. بلندی صخره از زمینهای پیرامون خود 200 متر و گستره دژ 20 هزار متر مربع می باشد. اطراف دژ از هر چهارسو پرتگاه است و تنها راه ورود به آن در ضلع شمال شرقی است که کوه هودکان با فاصله ی نسبتا زیاد بر آن مشرف است.

هانری ماسه(Henri mass) خاورشناس و ایران شناس معاصر و نامدار فرانسوی، صاحب تألیفات و تحقیقات ارزشمند در زبان، ادبیات و فرهنگ ایران، در 2 مارس 1886 در شهر لونویل در شرق فرانسه به دنیا آمد و در 9 نوامبر 1969/ آبان 1348 در 84 سالگی در پاریس درگذشت.

محمدمراد بيات*


مهاجرت يك پديده اجتماعي چند وجهي است. زماني كه اين مهاجرت شكل عادي و طبيعي داشته باشد مثبت تلقي مي‌شود و زماني كه بي‌رويه باشد منفي بوده و تبعاتي به همراه دارد. اين تبعات تنها اقتصادي نيست و تاثيرات آن كل اجتماع را در برمي‌گيرد. مهاجرت زماني كه براي آموزش، تحصيل و مقاصد فرهنگي باشد يك پديده طبيعي و مثبت است در حالي كه مهاجرت بي‌رويه در اثر فشارهاي اجتماعي و اقتصادي يك پديده منفي تلقي مي‌شود. تب تند مهاجرت‌هاي بي‌رويه از روستاها به شهرها يا از شهرهاي كوچك و شهرستان‌ها به كلان‌شهرها در سال‌هاي اخير بالاتر رفته است و دليل اين امر نيز توسعه نامتوازن روستاها و شهرهاست.

گفته مي‌شود 75 درصد تالاب‌ها در خطر هستند به نظر مي‌رسد سعي كرده‌اند رقم خوب و مطمئني ارائه دهند، زيرا چيزي بيشتر از 75 درصد تالاب‌هاي كشور در خطر هستند. در حال حاضر كمتر تالابي را سراغ داريم كه با مشكل كمبود آب مواجه نباشد.

بسياري از روشنفكران معتقد به آزادي، سياستمداران هوادار مردم، نويسندگان فارغ از مصلحت‌انديشي و همين طور هنرمندان متعهد و دور از روان‌پريشي و همه‌گويي، اعتقاد فراواني به مسئوليت فردي در قبال پندار، گفتار و كردار دارند. در ساختار بسياري از جوامع ترك‌خورده فرهنگي، يك عادت ديرينه و جاافتاده وجود دارد و آن «آهسته آمدن و آهسته رفتن» است. اين نوع از فرهنگ ناهنجار تعهد و مسئوليت را از دوش مردم برمي‌دارد و از آنها مي‌خواهد طبق توصيف ماركس از جامعه فرانسه، مثل سيب‌زميني در كنار هم زندگي كنند و نه در تكاپوي تشكيل جامعه باشند و نه رسوبات فرهنگي جامعه و روابط متقابل مدرن را بپذيرند.