به جاي ترساندن مردم فكر چاره باشيم

 در چند روز اخير زمين‌لرزه‌اي در اطراف شهر تهران رخ داد كه اين اتفاق بهانه‌اي شد تا بار ديگر يادمان بياید كه شهر تهران روي گسل زلزله قرار دارد، آن هم به اين دليل كه اكثر ساختمان‌ها و تاسيسات اين كلان‌شهر از استانداردهاي زلزله برخوردار نيست.

با توجه به اينكه هر از چند گاهي شاهد وقوع زلزله‌هاي متعدد در گوشه و كنار كشور هستيم، اين امر خود باعث بروز اضطراب مقطعي در بين شهروندان شده است. اين در حالي است كه در كشور تجربه جنگ، حمله‌هاي هوايي و ديگر رویدادهای ناشي از جنگ وجود دارد و بر همين اساس مديريت بحران نيز در بين مردم از شدت و حدت بيشتري برخوردار است. هم‌اكنون در جامعه آمادگي مقابله با ترس وجود دارد.

اما مهم اين است كه مسئولان با شفاف‌سازي و كاستن شايعات نادرست زمينه ناراحتي و استرس را كاهش دهند. از سوي ديگر، مسئولان امر نبايد با سهل‌انگاري زمينه‌هاي تشديد تنش را در جامعه افزايش دهند. بايد به‌طور جدي براي مقابله با خطر زلزله كه هميشه تهران را تهديد مي‌كند اقدامات كارشناسي‌شده لحاظ كرد.

واقعيت اين است كه تهران و ديگر شهرهاي ايران جزو مناطق زلزله‌خيز هستند و احتمال وقوع اين بلاي طبيعي نیز همواره وجود دارد. مردم بايد اين واقعيت را بپذيرند و براي مقابله با بحران آماده باشند، آن هم به اين دليل كه هرگونه سهل‌انگاري پشيماني را براي مردم و مسئولان به دنبال دارد. در زمينه نحوه مقابله در مواقع بحراني و ترس‌هاي ناشي از زلزله واكنش‌ها مي‌تواند ارادي و غيرارادي باشد. برخي احساس مي‌كنند ترس ذاتا مساله‌ای منفي است در حالي كه عنصر ترس ارزشمند است.

در واقع در ترس و اضطراب به دليل اينكه مكانيزم خاصي وجود دارد باعث مي‌شود كه انسان بتواند در مقابل بلاياي طبيعي همچون زلزله واكنش نشان دهد. اين واكنش‌ها به رفتار خود انسان مربوط مي‌شود و نمي‌توان آن را نامطلوب دانست. بايد توجه داشت كه ترس بيش از حد جنبه بيمارگونه دارد و در شرايط بحراني بايد جلوی واكنش‌هاي بيش از حد افراد را گرفت.

براي نحوه مديريت ترس و اضطراب عمومي مي‌توان با آگاه كردن خانواده‌ها و واكنش‌هاي بجا و كارشناسي شده از سوي دولت و متخصصان امر در از بين بردن ترس در جامعه و هدايت افكار عمومي اقدامات اساسي لحاظ كرد. ترس و اضطراب مي‌تواند در مواقع بحراني كمك‌كننده باشد و به اين ترتيب در مقابل خطرات احتمالي همچون زلزله يا هر نارسايي ديگر بتوان از خود دفاع كرد. با وجود اين همان‌طور كه عنوان شد نبايد اين ترس جنبه مرضي پيدا كند. وقوع زلزله يك امر كاملا عادي است و مهم‌ترين امر براي مديريت آن پيشگيري از طريق مقاوم‌سازي ساختمان‌ها و فراهم كردن امكانات براي مقابله با بحران است.

در اين قضيه به جاي ترساندن يا ناراحت كردن مردم بايد به فكر راه چاره بود. مديريت بحران در كشور از سوي نهادهاي متعددي انجام مي‌شود اما بايد به اين امر توجه داشت كه در اين زمينه موازي‌كارها كاهش يابد تا بتوان در مواقع بحراني شاهد فعاليت‌هاي ثمربخش از سوي مسئولان در اين زمينه بود. توجه به مديريت بحران و نحوه رفتار در مواقع بحراني در افراد به شيوه‌هاي مختلف بروز مي‌كند و اولويت در اين زمان حفظ آرامش و به كار بستن مهارت‌هاست. در مواقع بحراني به دليل افزايش همبستگي اجتماعي شاهد اتحاد بيشتر در بين افراد  هستيم. 

اميرهوشنگ مهريار
به نقل از روزنامه آرمان امروز