انتقال پايتخت امكانپذير نيست

 

مساله انتقال پايتخت تهران از 20سال پيش در دوره دولت آقاي هاشمي مطرح شده است. در آن زمان نيز شهر سمنان يكي از گزينه‌هاي احتمالي پايتخت عنوان شده بود. اما در آن دوران كارشناسان و مسئولان امر با بررسي‌های فراوان به اين نتيجه رسيدند كه انتقال پايتخت امكانپذير نيست. هم‌اكنون نيز همين مساله از سوي نمايندگان مجلس مطرح شده است كه اين گزينه‌هاي احتمالي براي انتقال پايتخت سياسي كشور مورد بررسي قرار گيرد. باز هم به نظر مي‌رسد اين مساله امكانپذير نباشد آن هم به اين دليل كه منابع آبي در گزينه‌هاي پيشنهادي انتقال پايتخت در شهرهاي پرند، سمنان، همدان و خمين وجود ندارد. منابع مالي نيز از ديگر دغدغه‌ها در انجام اين اقدام بزرگ است. هم‌اكنون به دليل محدوديت‌هاي اقتصادي در دولت امكان انجام طرح بزرگ و هزينه كلان امكانپذير نيست. براي مثال اگر دولت در شرايط موجود بودجه‌اي داشته باشد بايد در طرح تحول سلامت هزينه كند، آن هم به اين دليل كه اين طرح يكي از طرح‌هاي در دست اجراست. در واقع، دولت با توجه به طرح تحول سلامت در شبكه‌هاي بهداشتي مي‌تواند يك اقدام اساسي و كارساز انجام دهد. از سوي ديگر، دولت با هزينه در بخش عمران مي‌تواند چالش‌هاي متعدد را در اين زمينه كاهش دهد. با فرض بر اينكه براي انتقال پايتخت سياسي منابع آزاد وجود داشته باشد، بايد توجه داشت كه اولويت استراتژيك دولت توجه به معضل بيكاري در كشور است. با اين اقدام بايد بخش صنعت و بهره‌وري مالي افزايش يابد تا به اين ترتيب بتوان بستر زندگي مساعد را براي جوانان كشور مهيا كرد. به قول معروف فكر محال هرگز محال نيست. بر فرض محال پايتخت سياسي كشور از شهر تهران خارج شود، مسئولان براي انتقال پايتخت اقتصادي كشور چه اقدامي انجام مي‌دهند؟ در اين شرايط فقط 10 تا 15 درصد از هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري كلان پايتخت به مكان ديگري منتقل مي‌شود و پايتخت اقتصادي همچنان باقي مي‌ماند. براي مثال در كشور پاكستان شهرهاي اسلام‌آباد و كراچي هر يك به عنوان پايتخت سياسي و اقتصادي نام گرفته شده است. بايد توجه داشت كه در دهه 70 نيز يكسري اقدامات در زمينه انتقال پايتخت مطرح شد كه با يكسري ساخت و سازها در اتوبان و آزادراه‌ها همراه بود كه اين اقدامات باعث افزايش قيمت زمين و سود دلالان در اين زمينه شد. در واقع، اگر قرار است مشكل پايتخت برطرف شود، بايد با توسعه حمل و نقل عمومي اين اتفاق رخ دهد. از سوي ديگر، بايد توسعه پاركينگ‌ها زيرسطحي را در دستور كار قرار داد. با اين اقدامات، به نسبت كل بافت فني شهر، از جمله پمپ بنزين‌ها، اتو سرويس، كارواش‌ها، خدمات فني خودرو و همه مشاغل مزاحم كه با تراكم خودرو همراه است به زيرزمين منتقل مي‌شود. به اين ترتيب مي‌توان ماشين‌ها را نيز به پاركينگ‌هاي طبقاتي زيرسطحي منتقل كرد. متاسفانه شدت و حدت اقدامات در سيستم حمل و نقل عمومي روي تاكسي‌ها و مسافربر‌هاي شخصي است. دو سوم حجم خيابان‌ها نيز به پاركينگ خودرو مبدل شده كه اين تراكم آزار‌دهنده است. با عزم همگاني بايد به حل مديريت شهر تهران پرداخت. بايد به احياي اقدامات زيربنايي در شهر تهران همت گماشت كه تحقق اين مهم فقط با جذب سرمايه‌گذار خارجي امكانپذير است. در اصل اين اقدامات مي‌تواند به عنوان مسكن براي احيای زيرساخت‌هاي شهر تهران در مقابل نارسايي‌هايي از جمله آلودگي هوا، ترافيك و ديگر نارسايي‌هاي ثمربخش باشد. بي‌شك پايتخت جديد مشكلات ويژه خود را خواهد داشت. براي مثال در گزينه‌هاي پيشنهادي براي انتقال پايتخت هم در شهرهاي خمين و پرند مشكل آبي وجود دارد. ديگر معضل بحث گسل‌هاي فعال است كه سمنان و پرند جزو مناطق با گسل‌هاي فعال محسوب مي‌شوند. شايد از سوي نمايندگان مجلس براي كاهش مشكل آب در اين شهرها انتقال آب از درياي خزر پيشنهاد شود. اين در حالي است كه اين اقدامات را مي‌توان درباره شهر تهران و ديگر نقاط نيز انجام داد. بايد تلاش كرد تا با ايجاد كمربند سبز در اطراف تهران راه ورودي جديد به كلان‌شهر‌هاي بزرگ همچون تهران را محدود كرد. 

* عضو شوراي شهر تهران