كتاب منشأ انواع داروين
كتاب منشأ انواع داروين كه سال 1859 در چنين روزي منتشر شد، اولين
اثر مكتوبي نبود كه به مفهوم تكامل مي‌پرداخت و آن را توضيح مي‌داد
اما به مهم‌ترين و جريان‌سازترين كتاب ميان آثار اين‌چنيني تبديل شد.
زيرا به قول اريك هابسبام، داروين نخستين كسي بود كه با مثال‌هاي مشخص
و مصاديق عيني و «به زباني كه حتي براي افراد غيردانشمند هم كاملا
آشنا بود» اين مساله را بررسي مي‌كرد و براي اين كار، مهم‌ترين مفهوم
اقتصاد ليبرالي يعني رقابت را به خدمت مي‌گرفت. البته نظريه تكامل از
طريق انتخاب طبيعي كه چارلز داروين مطرح كرد به مباحث زيست‌شناسي
محدود نماند و به قلمروهاي ديگر دانش هم رخنه كرد و حتي مرز ميان علوم
طبيعي با علوم انساني و اجتماعي را هم زير پا گذاشت. تا جايي كه برخي
«تاريخ را با ترقي اشتباه مي‌گرفتند» و مي‌گفتند اين نظريه به نوعي
پيروزي تاريخ بر همه علوم ديگر است.
«اين موفقيت متفكران را وسوسه مي‌كرد، و هنوز هم وسوسه مي‌كند،
كه روندهاي بسيار گوناگون و بديعي كه بر تحول تاريخي حكمفرماست را
انكار كنند يا دست‌كم بگيرند و تحولات در اجتماعات بشري را به قواعد
تكامل زيست‌شناختي- با عواقب، و گاه، مقاصد(«داروينيسم اجتماعي») مهم
سياسي- تنزل دهند.»
خود داروين زندگي را ميدان جنگ آن هم جنگي دايمي كه سرنوشت
برخي‌ها در آن مرگ و نيستي است، مي‌ديد و باور داشت فقط آنهايي كه
قوي‌ترند- و اين قوي‌تر بودن را حفظ مي‌كنند- در اين جنگ زنده و باقي
مي‌مانند. به نوشته پي‌ير روسو در كتاب تاريخ علوم:«او از خود سوال
مي‌كرد آيا منظور از اين جنگ آن نيست كه طبيعت مي‌خواهد صالح‌ترين و
مناسب‌ترين موجودات را براي ادامه نسل انتخاب كند؟ و آيا لازمه اين
انتخاب اين نيست كه انواع مختلف وضع خود را مساعد كنند و آنقدر با
محيط توافق يابند كه بتوانند با بهترين وضع در مقابل دشمنان مقاومت
كنند؟ و آنگاه اين تبديلات از پدر به پسر منتقل شود و انواع جديدي به
وجود آيد؟» اين باور داروين به سفر دريايي‌اش در سال 1831 برمي‌گشت،
زماني كه سوار بر يك كشتي اكتشافي تقريبا 4 سال روي آب زندگي كرد و
حيات طبيعي در بخش بزرگي از سواحل قاره امريكا را از نزديك به چشم
ديد. ماموريت اين كشتي در واقع نقشه‌برداري از خشكي‌هاي آن قاره بود
اما داروين-كه عضو نامتجانس اين گروه اكتشافي بود و البته بعدها هميشه
اين سفر را مهم‌ترين حادثه زندگي‌اش توصيف مي‌كرد- فقط به حيوانات
ساكن در سواحل و جزاير اهميت مي‌داد. بيشتر اوقات از بيماري و
دريازدگي رنج مي‌برد اما كاري كه شروع كرده بود را رها نمي‌كرد. همان
زمان در يكي از يادداشت‌هايش نوشت، گونه‌هاي مختلف جانوري از يك جزيره
تا جزيره بعدي تفاوت‌ها و شباهت‌هايي با هم دارند و اين تفاوت‌ها و
شباهت‌ها به شرايط آب و هوايي هر جزيره و محيطي كه اين جانوران نسل
پشت نسل در آن زيسته‌اند، ارتباط دارد.
چند سال بعد بخشي از يافته‌هايش را منتشر كرد اما تدوين نهايي
نتايج پژوهش‌هاي او تا 2 دهه بعد طول كشيد. او در اين مدت به دانشمندي
سرشناس و معتبر با نظرياتي بديع اما محكم تبديل شده بود كه نامش در
محافل علمي بسيار شنيده مي‌شد. هر چند زياد با مردم نمي‌جوشيد و بيشتر
وقتش در تنهايي به مطالعه و تفكر مي‌گذشت.
مرتضي ميرحسيني
روزنامه اعتماد
وب سایت انجمن مفاخر معماری ایران - نسخه مناسب چاپ
Main-URL : http://ammi.ir/اخبار-و-مقالات/اخبار-معماری-و-شهرسازی/كتاب-منشأ-انواع-داروين/
Short-URL : http://ammi.ir/Go/62192