به نام خدا
دویست و پنجاهمین گفتمان هنر و معماری
برپاسازی “مکان ها” وظیفه ی بنیادین معماری است و مهمترین نقش معماری، تعیین کردن مکانِ آدمی در جهان است. چنان که توسط هایدگر بیان شده، ما به جهان هستی پرتاب شده ایم. از طریق معماری، تجربه مان از این “بی مأوا ماندگی” و غربتِ حاصل از آن را به حسی مطبوع از سکنی یافتگی تبدیل می کنیم. سازمند کردنِ مکان، فضا، وضعیت، مقیاس، نور و امثال این ها، یا به طور کلی شاخصه های معمارانه، قاب گیریِ بودنِ انسان، به صورتی غیرقابل اجتناب، به انواعِ بیانِ سینمائی نیز تسری می یابند. کار معماری فقط شخصی سازی فضا نیست. کار معماری مقاومتی جانانه در برابر هراسِ زمان است. دگرگون کردن و دست کاری در زمان، از نو چیدنِ آن، سرعت دادن، کند کردن، ایستادن و معکوس کردنش، در بیانِ سینمائی نیز امری اساسی است.
فضای زنده یک پدیدۀ همگن نیست که همه اجزایش ارزشی یکسان داشته باشد. یک اتفاق، بسته به اینکه در چه زمانی رخ می دهد، ممکن است معانی کاملاً متفاوتی بیابند. اتفاق بسته به اینکه در چه وقت از روز، چه شرایط جوی و روشنایی و یا چه اتمسفر صوتی رخ دهد، معنی خاص خود را می یابد. علاوه بر این هر مکان، دلالتِ نمادینِ خود را داراست که به معنای اتفاق،گره می خورد. از این رو است که بازنمودِ یک اتفاق در سینما، کاملاً با معماری فضا، مکان و زمانِ وقوعش هم بسته است و فیلم ساز، بخواهد یا نخواهد، ملزم به آفریدن معماری است و دقیقاً همین بکر بودن حسِ معماری فیلم ساز و عدم وابستگی اش به جریان های رسمیِ معماری است که معماری سینما را چنین بدیع و بارز می سازد. معماری وجه اساطیری فضا را از نو نمایان می کند و روحِ واحدِ عالم را از نو در آن می دمد. هنر، مرز و محدودۀ میان روان و جهان را مشخص می کند و هنرمند وقتی بستری را خلق می کند که در آن رویدادها ترسیم و تبیین می شوند، ناخودآگاه قدم در قلمرو معماری می گذارد. مناظر شهری، ساختمان ها و اتاق هایی که هنرمندان به تصویر کشیده اند، واقعیاتی تجربه پذیر اند. همه آن ها مخاطب خود را به معماری بدل می کنند که در گذر از روایت (از طریق شعر، داستان، نقاشی، عکاسی، بازیگری و …)، ساختمان ها، اتاق ها، فضاها و در نهایت کل شهر را در خیالش بنا می کند. تصاویر خلق شده از مکان های وقوع روایت، ادراکاتی تجربی از فضاهای موجودیت یافته و زنده اند. همچون فضاهای واقعی، دما و رایحه مخصوص به خودشان را دارند. می توان بافت و انعکاس صوت از دیوارهاشان را حس کرد. خیابان به نمایش در آمده در یک فیلم، با رسیدن به انتهای قاب، تمام نمی شود. بلکه گرداگرد تماشاگر به صورت شبکه ای واقعی از خیابان ها و ساختمان ها و مکان ها گسترش می یابد. این برانگیختن تخیل مخاطب، کارکرد گرانقدر همه هنر هاست. برعکس، تصاویرِ تولید شده توسط کارخانۀ خودآگاه انسان، منفعلانه و بی هیچ تخیلی، ادارک می شوند.
در دویست و پنجاهمین گفتمان هنر و معماری که به مناسبت روز ملی سینما به بررسی آثار استاد علی حاتمی تخصیص یافته است، آقایان علیرضا زرین دست، شهریار سیروس و مهندس حبیب اله شیبانی سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است. دبیر پنل گفتگو آقای مهندس امید جوانبخت هستند.
زمان: چهارشنبه ۲۲ شهریور ماه ۱۳۹۶ از ساعت ۱۶ الی ۱۸
مکان: موزه هنرهای دینی امام علی (ع) خیابان ولیعصر (عج) – بالاتر از ظفر – بلوار اسفندیار – شماره ۳۵
