لوگو-انجمن مفاخر معماری ایران-بلاگ

به نام خدا

سیصد و یازدهمین گفتمان هنر و معماری

زمین از دوردست کهکشان زمردین و زیباست. پیکره­های آبی مینایی دریاها، دریاچه­ها، رودها، تالاب­ها، انبوه جنگلی و حجم سبز بیشه­زارهای پرهیاهو از آواز پرندگان، پیکره­های کوهستانی و تپه­های خیال انگیز با برش­های چشم­نواز که در خط آسمان می­کشند، تنوره خاکی: دشت­ها و بیابان­های پرراز و رمز، چه از نزدیک و چه از دور، منظر و چشم­اندازی دلنواز دارند. این همه موهبتی است به امانت­ نهاده در دست انسان تا در آن زندگی، از آن بهره­گیری، و به سلامت به نسل­ آینده واگذار کند.

تا چند سده­ پیش، انسان از این ودیعه به گونه­ای بهره­برداری می­کرد که به سلامت و زیبایی آن کمتر زیان برسد و این راز پایداری منظر و طبیعت سرزمین و راز پایداری و ماندگاری تمدن بشری و  بقای نسل بود. انسان همواره، این راز را به خوبی می­شناخت، طبیعت را ارج می­نهاد و با آن رفتاری آشتی جو و سازگار داشت. انسان امروز این راز را خرافه و ترس نامید و با دانش نسنجیده و شمشیر مهندسی تهاجمی به منابع و منظر زمین تاخت.

زیای گویای میرا، به بیان فارابی، دیگر به آسمان چشم نمی­دوزد،«مزرع سبز فلک و داس مه نو»را نمی­بیند، «عاشقانه به زمین خیره نمی­شود».آدمیزاد امانت نگه نداشت و با خود بزرگ­بینی، بنیان­های بوم­شناختی، ویژگی­های جغرافیایی، اقلیمی، آب و هوایی، ویژگی­های زیستی و بنیان­های اجتماعی تاریخی را نادیده گرفت. جهانی شد، بر قوانین بوم­شناسی چشم پوشید، الفبای پایداری و یافته­های هزاره­های تمدن را به فراموشی سپرد، بر زمین و گیا و زیای آن تیغ کشید. اینک خود نیز تهدید می­شود. انسان با سبک زندگی مصرف­زده منابع زمین را تهی می­کند، با سدسازی رگ­های زندگی را می­بُرد، جنگل­ها را کف­بر می­کند، با تهاجم به طبیعت، منظر زمین را می­خراشد، آب­ و خاک­را می­آلاید. زمین منظر زیبای خود را از دست می­دهد. این ها دستاورد بریدن آدمیزاد از ارزش­ها در عصر پول­سالاری است. این ها دستاورد عصر تفوق رشد اقتصادی بر همه معانی است. دستاورد عصر بریدن از ارزش­های معنایی، ارزش­های بوم­شناختی، ارزش­های تمدنی، و جانشین کردن پول و اقتصاد به جای آنها. دستاورد دانش بحرانی، فناوری­های نسنجیده، و مهندسی تهاجمی است.

تغییر مدیریت آب و منابع طبیعی از دهه ۱۳۳۰ پس از کودتای ۲۸ مرداد در سرزمین ما آغاز شد. اصلاحات ارضی آن را قانونی کرد.پیامد این تغییرات در شش دهه به نابودی جنگل­ها، خالی شدن روستاها،خاموشی رودها، خشک شدن پیکره­های آبی سرزمین (دریاچه نمک، ارومیه، بختگان، جازموریان، گاوخونی…) و فرونشست زمین در سایه برداشت­های ناسازگار از سفره­ها انجامیده است. این مدیریت ناسازگار منابع طبیعی در کشورهای منطقه نیز خشکیدن دریاچه هامون و تالاب هورالعظیم را تشدید کرده است. این پیامد­ها اثر تغییرات اقلیمی نیست وگرنه وَلَشت، گَهَر، زریوار… نیز خشکیده بودند.این پدیده دستاورد مدیریت و مدیریت سازه­ای آب است. بررسی­ها نشان می­دهند که کلانشهرها، و صنایع نابجا و پرنیاز به آب، ۵۰-۴۰ درصد آب تجدیدپذیر کشور را با هدررفت بسیار بکار می­گیرد. این دو مشوق سدسازی و انتقال آب، همراه با مدیریت ناسازگار آب و منابع طبیعی، سه بازوی ناپایداری و تخریب منظر سرزمین را رقم زده­اند. مدیریت سازه­ای آب، ناقض اصول ۴۴، ۴۸،۱۰۰ قانون اساسی است. امروز هرگونه تخصیص منابع مالی به مدیریت سازه­ای آب (سدسازی، انتقال، برداشت از سفره­های ژرف…) تشدید بحران آب، تهدید امنیت ملی و ویرانی بیشتر منظر سرزمین را در بر خواهد داشت.

در سیصد و یازدهمین گفتمان هنر و معماری که به مباحث پیرامون منظر سرزمین و آب اختصاص دارد، خانم ها مائده سلیمی و شهلا منفرد و آقایان محمد درویش و دکتر مجید مخدوم فرخنده سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است. دبیر پنل گفتگو خانم مهندس فاطمه ظفرنژاد هستند.

زمان: چهارشنبه ۸ اسفند ماه ۱۳۹۷ از ساعت ۱۵:۳۰ الی ۱۷:۳۰

مکان: موزه هنرهای دینی امام علی (ع) خیابان ولیعصر (عج) – بالاتر از ظفر – بلوار اسفندیار – شماره ۳۵