آیا مسئولان مترو اصفهان می خواهند با عبور دادن مترو از زیر خیابان چهارباغ، مانند جریان ساخت برج جهان نما در حریم منظری میدان نقش جهان، مردم و میراث فرهنگی را در برابر عمل انجام شده قرار دهند؟ این گمانی است که برخی از مسئولان فعلی و پیشین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان آن را مطرح کرده اند و این نگرانی در میان انجمن های غیردولتی دوست دار میراث فرهنگی نیز وجود دارد.
حشمت انتخابی عضو جمعیت دوستداران محیط زیست (طبیعت یاران) با تاکید بر این که باید نسبت به این مساله حساس بود، گفت: بر اساس آخرین مصوبه شورای عالی ترافیک، مترو باید از زیر خیابان شمس آبادی عبور کند؛ ولی مسئولان مترو بعدها به مصوبه مجلس اجازه می داد مترو از زیر اماکن خصوصی رد شود، استناد کردند. همان گونه که شهرداری ها موظفند تا طرح های جامع شهری را اجرا کنند و گاهی این اتفاق نمی افتد، مسئولان مترو نیز می توانند مصوبه شورای عالی ترافیک را اجرا نکنند.
این پژوهشگر علوم اجتماعی، احتمال داد که با وجود گذشت یک سال از مصوبه شورای عالی ترافیک، مسئولان مترو بخواهند طرح های جدیدی را تصویب و براساس آن عمل کنند که البته چنین اتفاقی با توجه به سخنان شهردار اصفهان مبنی بر این که «گزینه های دیگری (درباره مسیر عبور مترو) در حال بررسی است که هر چه شورای عالی ترافیک تصمیم بگیرد، همان عملی می شود»، از ذهن دور نیست.
مرتضی سقاییان نژاد شهردار اصفهان درباره عبور احتمالی مترو از زیر خیابان چهارباغ عباسی به خبرنگار ایسنا گفته است: در صورت عبور مترو از این خیابان، ایستگاه های مترو در قسمت پیاده رو احداث می شوند و قسمت ورودی ایستگاه ها در خود خیابان چهارباغ باز می شود که با این وجود عبور خودروها از چهارباغ ممنوع می شود که هم بر آلودگی هواتاثیر گذار است و هم برای حفظ آثار تاریخی مفید خواهد بود.
وی درباره خبرهای مربوط به عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ پایین و هم چنین چهارباغ هزار جریب و عبور آن به سمت چهارباغ عباسی، گفت: خدا لعنت کند کسانی را که در شهر شیطنت می کنند؛ در موضوع جهان نما نیز همین کارها را کردند.
البته مدیر اداره حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان، نیز با تاکید بر این که عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ، غیرانونی است و با توجه به ثبت این خیابان در فهرست آثار ملی، سازمان باید در این باره تصمیم گیری و در صورت لزوم، شکایت کند، دیدگاه کارشناسی خود را چنین بیان کرده است که به جز این که لرزش های ناشی از عبور مترو بر دیگر بناهای تاریخی مانند مدرسه چهارباغ، تاثیر می گذارد، در صورت عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ که متعلق به دوره صفویه است، احیای بافت تاریخی این خیابان امکان پذیر نخواهد بود.
بحث عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ را برای نخستین بار احمدمنتظر عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان ۲۱ فروردین ماه با استناد به شواهدی مانند بریدن درخت های حاشیه خیابان «چهار باغ پایین» و «چهارباغ هزارجریب»، به ایسنا اعلام کرد و گفت: مترو از زیر این خیابان ها رد شده و در حال حرکت به سمت «چهارباغ عباسی» است؛ چرا که در مسیر چهارباغ هزار جریب، درخت ها را بریده اند و سطح پیاده رو ها را صاف کرده اند؛ هنگامی درخت ها را قطع می کنند و دیوار می کشند که می خواهند ایستگاه احداث کنند و این امر، نشان دهنده فعالیت در زیرزمین برای عبور مترو است.
یک کارشناس مرمت آثار تاریخی اصفهان نیز با اشاره به آب رفتی و ماسه ای بودن بستر خاک اصفهان بخصوص مرکز شهر، اظهار داشت: زمین منطقه اطراف مدرسه چهارباغ که خاک آن مرطوب است با احداث تونل های مترو، یک تا دو سانتی متر رانش خواهد مرد.
به همین دلیل، مسئولان شهری اصفهان، ایستگاه اتوبوس را از مقابل مدرسه چهارباغ به خیابان دیگری منتقل کردند تا بر اثر ترمزهای اتوبوس و فشارهایی که به زمین می آید، بنای مدرسه آسیب نبیند. اکنون دیگر مشخص نیست که چگونه می خواهند در آن محدوده حفاری کنند و مترو را عبور دهند.
محمدکریم متقی گفت: در صورت عبور مترو و ایجاد ایستگاه و هواکش در مسیرآن، حفره های زیادی در بستر زمین ایجاد می شود که وجود همان فضاهای خالی، سطح خاک منطقه را سست خواهد کرد.
وی با اشاره به این که مسئولان مترو عبور آن را از زیر خیابان شمس آبادی هزینه بر می دانند، گفت: حتی اگر تغییر مسیر مترو هزینه زیادی داشته باشد، در سال های آینده که مترو به شکل کامل راه اندازی شد، هزینه آن جبران خواهد شد.
چند تشکل غیردولتی مانند انجمن مهندسان معمار و شهرساز اصفهان و جمعیت دوست داران محیط زیست در نظر دارند تا اردیبهشت ماه همایش تخصصی درباره ارزش های خیابان چهارباغ و آسیب هایی که عبور مترو به آن وارد می کند، برگزار کنند.
انتخابی، به عنوان عضو انجمن یاد شده گفت: هرچند این خط مترو و عبور آن از زیر خیابان چهارباغ مهم است؛ ولی بیشتر باید نگران خط دوم مترو بود که عمود بر این مسیر از زیر میدان نقش جهان، مقابل مسجد جامع اصفهان (با فاصله حدود ۱۵۰ متری از آن) و بافت سلجوقی خیابان های نشاط و هاتف می گذرد.
در صورتی که مسیر اول مترو از زیر چهارباغ عبور کند، بی توجهی به ارزش های فرهنگی و تاریخی اصفهان سنت می شود و خط دوم نیز از زیر میدان نقش جهان خواهد گذشت.البته طرح عبور خط دوم مترو از زیر میدان نقش جهان هنوز قطعی نشده است؛ ولی در طرح های ارایه شده چنین مسیری برای آن درنظر گرفته اند.
شاید اگر تصور کنیم که میان میراث فرهنگی و مترو نبردی درگرفته است، فتح خیابان چهارباغ زمینه ساز به دست آوردن سنگر بعدی یعنی میدان نقش جهان خواهد بود.
منبع: روزنامه همشهری-فروردین ۱۳۸۵
تدوین و آماده سازی برای انتشار در وب سایت : شهره السادات عربشاهی
