لوگو-انجمن مفاخر معماری ایران-بلاگ

غلامحسین معماریان گفت: در همایش شورای عالی سیاست‌گذاری ثبت آثار تاریخی، با ثبت ملی معماری بومی شهرها موافقت شد.
او که در رشته‌ی معماری مدرک دکتری دارد با اشاره به این‌که پنجمین شورای عالی سیاست‌گذاری ثبت آثار فرهنگی و تاریخی مانند یک کارگاه آموزشی بود که مباحث خوبی در آن مطرح شد، بیان کرد: در این همایش دو پیشنهاد را ارائه کردیم که یکی از آن‌ها ثبت معماری بومی در فهرست آثار ملی بود. او در این‌باره توضیح داد: به‌طور معمول، اولویت‌هایی برای ثبت یک آثر تاریخی در نظر گرفته می‌شود که شأنیت ملی و تاریخی یکی از آن‌ها است؛ اما به‌نظر می‌رسد آثاری که تاریخی نیستند، ولی معماری بومی دارند، شرایط ثبت در فهرست آثار ملی را ندارد، مانند خانه‌های قدیمی شهر زواره که همه براساس معیار‌های محلی ساخته‌ شده‌ و از همان آبادی و منطقه ریشه گرفته‌اند، اما تاریخی نیستند و شأن ملی هم ندارند.

وی اظهار کرد: خانه‌های دشت گیلان هم از جمله‌ی این نوع معماری هستند که می‌توانند مورد توجه باشند. در حالی که اکنون بیشتر این خانه‌ها از بین رفته‌اند. اگر ۲۰ سال پیش چیزی به نام ثبت معماری بومی وجود داشت، بسیاری از آن خانه‌ها حفظ شده بودند. علاوه بر این، آب‌انبار‌های زیادی در شهرهای مختلف وجود دارند که فقط تعداد شاخصی از آن‌ها ثبت ملی شده‌اند، در حالی که حدود یک‌هزار آب‌انبار در کشور وجود دارد.

معماریان با اشاره به این‌که بسیاری از خانه‌های روستایی که در حال تخریب و نابودی هستند نیز به این مجموعه می‌توانند افزود شوند، گفت:‌ اکنون در دنیا اجازه داده نمی‌شود که در معماری بومی تغییری به‌وجود آید. کشور‌هایی مانند ایتالیا، فرانسه و انگلیس حتا خانه‌های روستایی خود را حفظ می‌کنند، زیرا این‌گونه آثار و بناها به یک فرد متعلق نیستند؛ اما مشکل ما این است که وقتی موضوع تملک شخصی به میان می‌آید، بر تملک فرهنگی، تاریخی و اجتماعی ارجحیت داده می‌شود.

وی در ادامه بیان کرد: نوع دیگری از ارزش‌های تاریخی که در حال نابودی است و ما متوجه آن نیستیم، بافت‌های تاریخی شهرهاست. با این روند، تا ۱۰ سال دیگر چیزی به نام بافت تاریخی در شهرهای اسلامی ما باقی نمی‌ماند. این درحالی است که در کشورهای دنیا، فعالیت‌های توسعه‌یی انجام می‌شود، ولی بافت‌های تاریخی را هم حفظ می‌کنند.

او بافت تاریخی یزد را که در فهرست آثار ملی ثبت شده است، نمونه‌ی خوبی از بافت‌های تاریخی کشور دانست که مسوولان شهری برای حفظ و ثبت آن در فهرست آثار ملی تلاش کرده‌اند و ادامه داد: در چنین مواردی عملکرد مسوولان شهری بسیار مهم است و ما شاهد فعالیت خوب این افراد در یزد هستیم؛ اما مسوولان همین حوزه در شیراز و اصفهان نابود‌کننده‌ی بافت تاریخی هستند، به‌طور مثال تمام بافت صفوی محله‌ی شهشهان در پشت مسجدجامع اصفهان کاملا نابود شده است، در حالی که ۲۰ سال پیش خانه‌های صفوی زیادی در آنجا بودند.

معماریان درباره‌ی پیشنهاد دیگری که در این همایش مطرح شده است، گفت: این مسأله به مستندسازی زنجیره‌ی آثار تاریخی حاشیه‌ی خلیج فارس مربوط می‌شود تا آثاری که در مسیر بندرعباس تا بوشهر واقع شده‌اند، برای ایجاد یک پایگاه علمی بررسی و مستندسازی شوند.