معماری اقلیمی - اخبار معماری و شهرسازی - انجمن مفاخر معماری ایران

انواع بادگیرهای استان یزد ولافت ، سازه های بومی بوشهر و … انواع ریز و درشت از ساختمانها را می توان نام برد که هماهنگ با اقلیم منطقه ساخته شده اند و در صرفه جویی در مصرف انرژی و مقابله با بلایای طبیعی از جمله زلزله ، سیل و … که بحث داغ این روزهاست نقش به سزایی داشته اند .
در نشست فناوری معماری ، ساخت و اقلیم که در خانه هنرمندان برگزار شد ، مهندس سید علیرضا قهاری رئیس انجمن مفاخر معماری ایران در این زمینه گفت : متاسفانه در حال حاضر نسبت به مسکن بومی شناختی وجود ندارد .

مثلا به همان سبک ساختمان هایی که پس از زلزله بم در حال ساخته شدن است ، در استان لرستان نیز به همان شیوه ساخته می شود .

دکتر لوایی معمار و استاد دانشگاه که سال هاست در این زمینه فعالیت می کند نیز به سخنرانی پرداخت و گفت : ما باید معاری فرهنگی و اقلیمی خود را بشناسیم در گذشته دستاوردهای زیادی در خصوص معماری اقلیمی گرم و مرطوب در مقابل معماری اقلیمی گرم و خشک داشتیم که خانه پیرنیا در یزد یکی از آن نمونه هاست .

وی در ادامه گفت ، موضوع جالب این است که کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس از جمله امارات ، بادگیرهای لافت را که با بادگیرهای یزد متفاوت است ، در دوبی بازسازی کرده اند و به عنوان میراث فرهنگی خودشان ثبت کرده اند .

محمد حسن محبی معمار با سابقه که مرمت گنبد سلطانیه را نیز بر عهده داشته است ، در این زمینه بیان کرد : مبحث معاری بومی و اقلیمی و ساخت معماری گذشته ، بحث اصلی معماری و شهرسازی ماست که به دلیل سوء مدیریت کشور ، فراموش شده است .
به اعتقاد وی معماری ارتباط بین انسان و طبیعت است . مهم ترین عاملی که معماری و شهرسازی را ایجاد می کند ، طبیعت و اقلیم است . وی با اشاره به انسانی و مردمی بودن معماری گذشته می گوید : معاری گذشته خواسته ها و ذوق انسان را همراه داشت . معماری گذشته انسان را در نظر داشت .
معماری امروز ما انسان را در نظر ندارد . وی با صراحت اذعان داشت در معماری امروز ، برای ماشین ها شهر می سازیم . در حالیکه انسانی که در یک اقلیم زندگی می کند . زبان ،گفتگو و شکل او با بقیه فرق می کند . معماری زاییده طبیعت است و نمی تواند سیستمی باشد . وی به بیان مثالی در این زمینه پرداخت و گفت : به عنوان مثال پل خواجو یک زندگی است .

معمار آن می دانست که باید ارتباط بین انسان و طبیعت اطراف آنرا حفظ کند و انسان هر بار که به اصفهان می رود دلش می خواهد باز هم آن منظره را ببیند . وی در پایان گفت : باید آسیب شناسی اجتماعی کرد و دلیل دور شدن از معماری اقلیمی را پیدا کرد . معاری در دست کسانی است که سود جو و به فکر جیب خود هستند .
خانم مهندس کشاورزی یکی دیگر از مهندسان با سابقه در این نشست به تعریف اقلیم پرداخت و گفت : اقلیم قطعه ای از زمین است که از لحاظ جغرافیا و شرایط طبیعی وجه تمایز دارد این وجه تمایز وجوه خوب و بدی دارد که بعضی مواقع مزاحم طراحی است و باید بتوانیم بر کاستی ها غلبه کنیم .
وی ادامه داد اگر به اقلیم توجه کنیم بر خلاف رشته های دیگر مهندسی که نیاز به دانشمندی دارد ، در معماری بومی نیاز به خردمندی داریم .

معماران قدیم ما خردمند بودند . چرا که کشف و شهود می کردند و از آن استفاده می نمودند . واقعیت این است که ما دانشجویان را خردمند بار نیاوردیم . در حقیقت در معماری ، ما راهمان را گم کرده ایم و خودمان را از دست داده ایم.
شهریار یقینی کارشناس ارشد معماری سخنران بعدی این نشست گفت : بعد از جنگ جهانی دوم شور و شوق استفاده از فناوری جدید در غرب در راستای غلبه بر بیعت و محیط زیست پیش رفت اما برخورد با بحرانهای محیط زیست و افزایش قیمت انرژی و سوخت مردم را متوجه صرفه جویی در مصرف انرژی و حفاظت از محیط زیست کرد .
وی با بیان اینکه نابودی طبیعت و محیط زیست با استفاده از تکنولوژی اتفاق افتاد افزود: با استفاده از همین تکنولوژی مردم دوباره برای اصلاح و حفاظت از محیط زیست عمل کردند . وی اضافه کرد بر این اساس تکنولوژی منجر به از بین رفتن محیط زیست نشد بلکه استفاده بد از این ابزار و تکنولوژی چالشهای ایجاد کرد . وی با بیان اینکه بخش زیادی از معماری گذشته بر اساس معماری اقلیم و بخشی با مصالح و امکانات بومی و محلی بوده است بیان داشت : از معماری اقلیمی می توان به نحوه چیدمان فضاها ، قوس سقف ها ، حیاط های مرکزی و فرم بادگیر اشاره کرد که اقلیم معماری آن زمان را پاسخگو بوده است .
به گفته این کارشناس ارشد معماری فرم های قدیمی بر اساس دانش و مصالح محلی زمان خود بوده و امروزه قابل استفاده نیست چرا که معماری گذشته در مقیاس کوچک خانه و بنا طراحی می شد که دیگر برای معماری با مقیاس بزرگ امروز پاسخگو نیست .

وی با اشاره به این که آنچه امروز با فناوری نوین ساخته می شود ، گسیخته از فرهنگ معماری ماست اظهار داشت : شناخت روح فضاهای معماری گذشته می تواند هویت و فرهنگ معماری ما را به وجود آورد . یقینی اضافه کرد شور و شوق به سمت استفاده آزادانه از تکنولوژی در جامعه ما نیز کم نیست به طوری که معماران از دانش علمی همان اصول کلاسیک معماری سنتی مرتبط با اقلیم نیز غافلند . وی در پایان بیان داشت : فن آوری نوین به هویت بخشیدن معاری کمک نمی کند بلکه با توانایی ، تجربه و دانش معمار است که وی می تواند معماری با هویت ایرانی بسازد.
مهندس انوشه منصوری دبیر شورای فناوری نوین ساختمان در ادامه نشست گفت : همان طور ثبت جهانی موسیقی کلاسیک در یونسکو ثابت کرد که موسیقی ارزش و قدمت دیرینه ای در فرهنگ ما دارد معماری ما نیز باید چنین باشد .
وی اضافه کرد : در بررسی های انجام شده در طول این مدت مشخص شد زمانی که از خصوصیات معماری ایرانی صحبت می شود ناخودآگاه به سابقه معماری در بناهای ماندگار رجوع می کنیم . وی یادآور شد : این بازگشت به گذشته از روی دلتنگی و مرور خاطرات گذشته نیست بلکه شناخت و بررسی علمی نحوه توجه به اقلیم مردم در گذشته بدون بادگیر در اقلیم گرم زندگی می کردند .

منصوری با بیان اینکه در گذشته معماری ایرانی ، تفکر انسان محوری ، احترام به محیط زیست و روان انسان ، آرامش و آسایش در زندگی انسان مطرح بوده است افزود : یک معمار فقط به طراحی ساختمان نمی پردازد بلکه باید تمام جوانب زندگی و روح و روان انسان را نیز در نظر بگیرد . به گفته این کارشناس ارشد معماری معماری گذشته ما همراه با تکنولوژی بسیار بالا در زمان خود با محوریت انسان بود که برای انسان ساخته می شود و شکل ساختمان ، معماری و منظر شهری هماهنگ و همراه با اقلیم آن منطقه بوده است .

وی با اشاره به رویش یک نوع خاص از یک گیاه ، چهره ها ، آداب و رسوم ، فرهنگها و فیزیک بدن متفاوت در اقلیم های مختلف افزود : طبیعت با این شواهد به ما حکم می کند که باید فرم خانه ها نیز در اقلیم های مختلف متفاوت باشد . وی در پایان اظهار داشت : باید راهکاری برای هماهنگی بین فناوری ، ساخت و اقلیم ایجاد کرد که در عین دارا بودن الگوهای ساختمانی سبک و ایمن ، سازگار با محیط زیست ، سرعت ساخت ، کم هزینه بودن و … ویژگی های معماری ایرانی و هماهنگ با اقلیم های مختلف نیز را دارا باشد

منبع: سایت نگارستان هفت گنبد- اردیبهشت ۱۳۹۰

بررسی و نوشته: آقای مهندس سمیعی

تدوین و آماده سازی برای انتشار در وب سایت : شهره السادات عربشاهی

مطالب مرتبط: