به نام خدا
سیصد و بیست و ششمین گفتمان هنر و معماری
بازتعریف منظر در طرح ها و مدیریت شهری
منظر به مثابه رویکرد
در تعریف و تبیین منظر شهر تاکنون تلاش های زیادی در سطوح بین المللی انجام شده است. آنچه امروزه بخصوص در ایران درکاربست مفهومی عبارت «منظر شهری» در طرح ها مشاهده می شود، اغلب متأثر از کاربرد های فرم گرا تر منظر می باشد؛ بطوریکه در اغلب پروژه‌های شهری آنچه از منظر شهری متبادر می شود در چارچوب محوطه سازی صِرف یا پرداختن به جنبه های بصری منظر خلاصه می شود. حال آنکه امروزه منظر شهری در قالبی جامع‌تر ساختار بصری و ادراکی شهرها را در سطوح گوناگون (کلان، میانه و خرد)، در رابطه و گفتمان با سازمان عملکردی مورد مطالعه قرار می دهد. به این ترتیب، به تشخیص قابلیت‌ها، ارزش های ملموس و ناملموس کیفیت‌های بصری، در لایه های مختلف اکولوژیکی، کالبدی و اجتماعی- فرهنگی در لایه های مختلف شهر می پردازد. لذا این مفهوم ناگزیر هم تراز با مقیاس های «برنامه ریزی» و «طراحی شهری» و همگام با آنها متضمن ارتقاء کیفیت زیست در شهرها می شود. با چنین تعاریفی، می توان گفت نه تنها منظر از مبحث شکل شناسی یا فرم و در انگاره های امروزین «امر تزیینی» فراتر می رود، بلکه به موضوعات کالبدی نیز محدود نمی شود و حوزه هایی چون فرهنگ، اقتصاد و سیاست را نیز در شکل پذیری و ماهیت سیما و منظر شهرها، منشا اثر می داند. به این ترتیب، علاوه بر چیستی منظر، باید به چرایی و چگونگی منظر شهر نیز پرداخته شود. به عبارتی دیگر باید ساز و کارهای سازنده منظر نیز مورد شناخت و درک عمیق قرار گیرند. در واقع منظر شهر را نمی توان از تولید فضای شهری جدا دانست.
مروری بر نظریه های معاصر در حوزه شهری، موید این نکته است که تعریف درست یا کارگشا از منظر شهری در حوزه طراحی و برنامه ریزی شهری از مهم ترین دغدغه های شهرسازان بوده است. بی شک هر کدام از این نظریه پردازان، از یک جنبه یا زاویه دید به تبیین منظر پرداخته اند. به نظر می رسد برای جستجوی رویکرد های نوین در سطح بین المللی، لازم است آبشخور پایه های نظری مورد استفاده در رویکردها، از مجموع این نظریات و نقاط قوت و کلیدی آنها بهره جوید. با این هدف، آنچه بطور بسیار اجمالی در ادامه ارائه می شود، نظریات شاخص و تاثیرگذار این حوزه در داخل و در سطح بین المللی است.
فهم منظر شهری به مثابه یک ساختار «اجتماعی-فضایی» پایدار، الزامات خاصی را برای مطالعه و مداخله در جهت بهسازی مناظر شهری ایجاب می نماید. اگر قرار است طراحی شهری از طریق طراحی منظر شهر، سطح تماس میان مردم و پدیده شهر را سازماندهی و مدیریت کند و اگر با این نظریه موافق باشیم که طراحی شهری«آفرینش سیمای یک فرهنگ است»، آنگاه طراحی منظر شهری چیزی بیش از نصب یک کاغذ دیواری فاخر و زیبا بر جداره های شهری خواهد بود، چرا که با پیگیری اقدامات سطحی، صرفا می توان «علائم» و نه علت های بیماری شهری را درمان نمود. به عبارت دیگر، فهم منظر شهری به مثابه یک ساختار و به عنوان یکی از نظام های پنجگانه تشکیل دهنده نظام کلی فرم شهر، مستلزم مطالعه نظام منظر شهری در ارتباط متقابل با نظام های حرکت و دسترسی، کاربری و فعالیت، استخوان بندی فضاهای همگانی، و فرم کالبدی محیط است.
آنچه که در نشست مورخ ۲ مرداد ماه ۱۳۹۸ با عنوان «بازتعریف منظر در طرح ها و مدیریت شهری،
منظر به مثابه رویکرد» مورد کنکاش قرار خواهد گرفت، بررسی آراء و اندیشه حرفه مندانی از حوزه های منظر، طراحی شهری و برنامه ریزی شهری است. بازتعریف منظر از حوزه های دانشی متنوع، این امکان را مخاطب خواهد داد تا با مقایسه و تطبیق این تعاریف و نوع نگاه، بتواند بطور جامع تر و کامل تری به بازیابی تعریف منظر در طرح های توسعه و ساختار مدیریت شهری بپردازد. بی شک اهداف اصلی راهبری طرح های توسعه در ارتقاء کیفیت فضاهای شهری دنبال می شود. در این معنا، چاره ای بجز همگرایی در حوزه های دانشی مرتبط که در مقیاس های مختلف استراتژیک تا طراحی، از برنامه ریزی شهری تا معماری و طراحی شهری و طراحی منظر و طراحی صنعتی به امر ارتقاء کیفیت فضاهای شهری می پردازند، وجود نخواهد داشت.
در سیصد و بیست و ششمین گفتمان هنر و معماری خانم مهندس نوا توکلی مهر و آقایان مهندس اسماعیل توکلی مهر، دکتر فریدون گازرانی و آقای مهندس محمد مطلبی سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است. دبیر پنل گفتگو آقای مهندس حبیب اله شیبانی هستند.
زمان: چهارشنبه ۲ مرداد ۱۳۹۸ از ساعت ۱۵:۳۰ الی ۱۷:۳۰
مکان: موزه هنرهای دینی امام علی (ع) خیابان ولیعصر (عج) – بالاتر از ظفر – بلوار اسفندیار – شماره ۳۵
