شصت و ششمین گفتمان هنر و معماری
گستره نشانه شناسی امروز، بارها وسیع تر از نشانه شناسی سده های قبل می باشد که به یک معنا، بنیان کار پژوهش و نقادی را در دوران معاصر و حتی در فلسفه ی هنر رسمی و دانشگاهی این زمان ما بوجود آورده است. امروزه نشانه شناسی با بسیاری از دانش های دیگر نظیر جامعه شناسی، روانشناسی و زیبایی شناسی در تعامل و ارتباط کلامی است. بنیان هنر دینی بدون درک الفبای نشانه شناسی که رابطه میان هنر و الهیات را تعریف می کند، امکان پذیر نیست و از آنجایی که این حوزه تنها به احساسات بنیادی نمی پردازد و صرفا در پی ایجاد انگیزه عاطفی در مخاطب نیست، می تواند با دنیای معاصر رابطه وسیع تر و عمیق تر پیدا نماید. ساختار دین، هنری است، هنری که با علم عجین شده و ریشه عقلانی دارد. اگرچه تمامی صورت های رایج در تمدن اسلامی را نمی توان به این تلقی رجوع داد، معهذا باید پذیرفت که هنر دینی کمابیش از حقیقت دین بهره مند است و به ظهور و تجلی حق تعالی باز می گردد.
روح هنر دینی، سیر از ظاهر به باطن اشیاء و امور است و نمایش این، در تمامی شئون حیات هنری و هر یک بنا به قرب و بعد به حق، صورت روحانی تر یا مادی تری می یابد. در این بیان هنری دوری از طبیعت محسوس و رفتن به جهان ورای آن با صور تمثیلی به وضوح به چشم می آید. هنرمند در پرتو چنین تفکری، در مقام انسانی است که به صورت و دیدار و حقیقت اشیا می پردازد و چون نشانه ای از آسمان، عالمی پر از راز و رمز را ایجاد می کند. هنرمند در بیان هنر دینی، در جستجوی گذشت از صور و نقوش و دریافت تجربیات هنری و رسیدن به تحول معنوی از پیچیدگی به سادگی می رسد و به دنبال حکمت معنوی که در بطن این سادگی جریان دارد، می کوشد در هنرش جهانی متعالی ابداع کند. جمال و زیبایی هنر، با نفی شمایل های مقدس و نفی تجسم الهی در وجود آدمی و با گرایش به سمبلیسم و زیبایی سمبلیک، به آن پایه از نشانه شناختی دست پیدا می کند که پیش از این وجود نداشته است.
اساسا، هنرهای دینی در یک امر مشترک اند و آن جنبه سمبلیک آن هاست، زیرا در همه آنها، جهان سایه ای از حقیقتی متعالی از آن است، از این جهت در هنر هرگز قید به طبیعت که در مرتبه سایه است وجود ندارد و به همین مناسبت، هر سمبلی و هر نشانه ای، حقیقتی ماوراء این جهان پیدا می کند، نشانه اینجا در مقام دیداری است که از مرتبه خویش نزول کرده تا بیان معانی متعالی کند. این معانی جز با این سمبل ها و تشبیهات به بیان نمی آیند، همچنان که قرآن و دیگر کتب دینی برای بیان حقایق معنوی به زبان رمز و اشاره سخن می گویند.
در جلوه گاه معنی، معشوق رخ نموده/ در بارگاه صورت، تختش عیان نهاده / از نیست هست کرده، از بهر جلوه خود / وانگه نشان هستی بر بی نشان نهاده
در شصت و ششمین گفتمان هنر و معماری، پیرامون نشانه شناسی هنر دینی، خانم سکینه آقانسب و آقایان دکتر حسین سلطان زاده، محمد علی مرادی، شهریار سیروس و مهندس ابوالحسن میرعمادی سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است.
زمان : چهارشنبه ۱ آذر ماه ۱۳۹۱ از ساعت ۱۶ الی ۱۹
مکان : موزه هنرهای دینی امام علی (ع)- خیابان ولیعصر – چهارراه نیایش – بلوار اسفندیار – شماره ۳۵
کتاب راس ساعت ۱۶ توزیع می گردد.
