نود و چهارمین گفتمان هنر و معماری
در دوم تیرماه سال جاری، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، کاخ گلستان تهران را در فهرست میراث فرهنگی جهان به ثبت رساند. از ۳۷ سال پیش تاکنون، شانزده اثر ایرانی در این فهرست جای گرفته اند. مجموعه کاخ گلستان، که شامل یک باغ تاریخی و چندین کاخ و تالار سلطنتی است، دست کم از دو منظر حائز اهمیت است، نخست آن که معماری آن معرف دوران تحول در معماری ایرانی است (دورانی که در آن معماری ایران تحت تاثیر مراودات سیاسی، تجاری و فرهنگی با کشورهای اروپائی با معماری نئوکلاسیک اروپا در هم آمیخت و از آن پس شاهد سبک جدیدی در معماری ایرانی هستیم.) دیگر آنکه این کاخ دربرگیرنده مجموعه بزرگی از نفایس فرهنگی – تاریخی ایران و جهان است و از این جهت وجه تمایزی دارد با پانزده اثر دیگر ایرانی که پیش از این در فهرست میراث جهانی ثبت شده اند.
مجموعه کاخ گلستان بخش کوچکی از ارگ تاریخی و سلطنتی تهران می باشد که احداث آن به دوره شاه طهماسب اول صفوی باز می گردد. این ارگ در دوره کریم خان زند بازسازی شد و در دوره قاجار به محل دربار و سکونت سلاطین قاجار اختصاص یافت. در بیش از یک سوم فضای ارگ، دارالحکومه و محل سکونت شاه قرار داشت و دو بخش بیرونی و اندرونی بود. بخش بیرونی شامل دو قسمت: حیاط دارالحکومه یا دیوانخانه و باغ مربع شکلی به نام باغ گلستان بود و ایندو حیاط را بناهایی از یکدیگر جدا می کرد که این بناها در دوران پهلوی اول تخریب شد و جای آن ساختمان فعلی وزارت امور اقتصادی و دارائی و کاخ دادگستری ساخته شد. به سختی می توان باور کرد که قاجارستیزی پهلوی، نقشی در تخریب ارگ سلطنتی تهران نداشته است. بخش های باقیمانده کاخ گلستان در دوره پهلوی ها همچنان مورد استفاده بودند و بسیاری از مراسم رسمی و تشریفاتی دربار در آن برگزار می شد.
امروز، مهمترین نفایس موجود در کاخ گلستان کتابخانه بیوتات سلطنتی است، که هسته اصلی آن را کتابهایی تشکیل می دهد که نادرشاه افشار با فتح هندوستان از دربار گورکانیان هند به دست آورده است و بعدها در دوره قاجار کتاب های نفیس دیگری به آن افزوده شده اند. همچنین آلبوم خانه سلطنتی که ۴۲۵۰۰ قطعه عکس تاریخی و چندهزار نگاتیو شیشه ای از دوره قاجار را در خود جای داده است. هزاران برگ از مکاتبات و مراسلات سیاسی، دهها تابلوی نقاشی از بزرگترین نقاشان ایرانی و اروپایی در سده نوزدهم و بیستم میلادی و نیز هدایای نفیسی که از سوی سران دیگر کشورها مانند ناپلئون بناپارت، ملکه ویکتوریا و تزارهای روس به شاهان قاجار پیشکش شده است، قسمتی از نفایس موجود در مجموعه کاخ گلستان می باشد.
در نود و چهارمین گفتمان هنر و معماری که به مناسبت گرامیداشت ثبت جهانی این اثر و با همکاری مدیریت کاخ گلستان برپا می شود، خانم مهندس شقایق حورشید و آقایان دکتر اسکندر مختاری، دکتر محمدحسن طالبیان، مهندس سید رضا آزمایش، مهندس ابوالحسن میرعمادی و مهندس محسن طوسی سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است. در این برنامه همچنین از شادروان دکتر آیت اله زاده شیرازی، مرمت گر و معمار عالیقدر کشورمان و به مناسبت سالروز درگذشت وی یاد خواهد شد.
زمان:چهارشنبه ۲۳ مرداد ۱۳۹۲ از ساعت ۱۶ الی۱۹
مکان:موزه هنرهای دینی امام علی(ع )-خیابان ولیعصر-چهارراه نیایش -بلوار اسفندیار-شماره ۳۵
