نود و نهمین گفتمان هنر و معماری
شهرگرگان، مرکز استان گلستان در جانب شرقی شمال ایران، تا سال ۱۳۱۶ به نام اِستَرآباد (اَسترآباد) خوانده می شد. نام گرگان (جرجان) نامی گرفته شده از جرجان قدیم است که شهری مهم در نزدیکی گنبد کاووس بوده و اینک آثار آن در حوالی امام زاده یحیی بن زید قرار دارد.
گرگان فعلی و منطقه پیرامونش که از سال ۱۳۷۶ خورشیدی به صورت رسمی به استان گلستان (به نام یکی از جنگل های نام آور آن) موسوم شده از سال ۱۳۱۱ تا کنون به نام “گرگان و دشت” شهرت داشته است. گرگان، مرکز سرزمینی آباد است که از یکسر به کوه های سر به فلک کشیده البرز تکیه کرده و از دیگر سو در بستر دشت های وسیع و حاصلخیز، تن به آب های پهنه شمالی ایران، دریای هیرکانی یا گرگان (دریای مازندران) سپرده است. این منطقه با سابقه تمدن بیش از شش هزار سال، یکی از دیرینه ترین ولایات ایران و مرکز عمده تمدن و فرهنگ در شمال ایران بوده است. آثار بدست آمده از تورنگ تپه (۱۹کیلومتری شرق گرگان فعلی) و شاه تپه (۱۶ کیلومتری غرب گرگان) نشان از حضور انسان دوره نوسنگی در این منطقه، در حدود ۵۰۰۰ سال قبل دارد. نخستین کاوش ها در حدود سال ۱۸۴۱ میلادی در نزدیک این شهر منجر به کشف خزانه معروف استرآباد شد. برخی از اشیای موجود در آن خزانه متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد و شباهت بسیار با کشفیات تپه حصار دامغان دارد. گروه باستان شناسی سوئدی در سال ۱۹۳۳ پس از مطالعه حوضه رودخانه قره سو در شمال گرگان، وجود بیش از ۳۰۰ تپه تاریخی در این منطقه را تایید نمودند.
از استرآباد قدیم، تپه ای تاریخی در شهر گرگان به نام قلعه خندان با قدمت ۳هزار سال وجود دارد و باقی قسمت ها در اثر سیلاب های مکرر و توسعه شهر به تدریج از میان رفته است.
گرگان، زادگاه آقامحمدخان قاجار است و در دوران میرزا تقی خان امیرکبیر – بازسازی شده اما در سال ۱۳۲۳ به علت زمین لرزه شدید، مجددا دچار خسارت عمده گردید. از بناهای قدیم شهر گرگان، بنای امامزاده نور، مسجد گلشن و مدرسه عمادیه را می توان نام برد. بافت تاریخی شهر، سومین بافت با ارزش ایران و دارای سبک معماری پس از یزد و اصفهان است و وسیع ترین بافت تاریخی شمال کشور را در بر دارد. این بافت در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در فهرست میراث ملی (به عنوان چهل و یکمین اثر تاریخی ایران) به ثبت رسید که محدوده آن منطبق بر محدوده قاجاری شهر استرآباد است. معهذا بخش بزرگی از بافت تاریخی در دهه های اخیر مورد توسعه و تخریب قرار گرفته است. شهر گرگان با شهرهای آکتائو (قزاقستان) و سامسون (ترکیه) خواهرخواندگی دارد.
در نود و نهمین گفتمان هنر و معماری است پیرامون شهر گرگان، خانم مریم زندی و آقایان دکتر ابوالقاسم دربندی و فرشاد فدائیان سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است.
زمان:چهارشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۲ از ساعت ۱۶ الی۱۹
مکان:موزه هنرهای دینی امام علی(ع )-خیابان ولیعصر-چهارراه نیایش -بلوار اسفندیار-شماره ۳۵
کتاب راس ساعت ۱۶ توزیع می گردد.
