به نام خدا
دویست و پنجاه و ششمین گفتمان هنر و معماری
باغ چهل ستون که بالغ بر ۶۷۰۰۰ متر مربع مساحت دارد، تنها قسمت کوچکی از باغ وسیع جهان نما است که پیشینه آن به قبل از دوران صفوی می رسد. شاه عباس اول در میان آن کوشکی بنا نهاد که هسته نخستین کاخ چهل ستون بود و تالار میانی کاخ و غرفه های چهار گوشه آن را شامل می شد. در دوران حکومت شاه عباس دوم تحولات چشمگیری در این ساختمان پدید آمد و ایوان ستون دار، ایوان آئینه، سالن های الحاقی در اضلاع شمالی و جنوبی ایوان ستوندار، ایوان های طرفین تالار مرکزی، دو استخر در دو قسمت شرقی و غربی و نقاشی های دیواری تالار مرکزی به بنا افزوده شد. این کاخ به طور رسمی در سال ۱۰۵۷ هجری قمری به منظور تشریفات و پذیرایی از پادشاهان و صاحب منصبان دولت های هم عصر دولت صفوی اختصاص داده شد. ساختمان کاخ در سال ۱۱۱۸ هجری قمری در زمان سلطنت شاه سلطان حسین، دستخوش حریق شد که قسمت های سوخته، بازسازی و ترمیم شده اند.
با حضور سلسله افشاری و متعاقب آن در اوائل حکومت قاجار، دو نقاشی دیواری دیگر به سالن مرکزی الحاق گردید. همزمان با صدارت مسعود میرزا ظل السلطان، فرزند ناصر الدین شاه قاجار و مقارن با قرن ۱۲ هجری، به دستور شخص او، آسیب های جدی به بنا وارد شد که بعدها توسط کارشناسان و مرمتگران ایتالیائی و ایرانی مرمت گردید. کاخ چهل ستون در پانزدهم دیماه ۱۳۱۰ خورشیدی به شماره ۱۰۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در نام گذاری این بنا به عنوان چهل ستون به دو علت می توان اشاره نمود: نخست آن که عدد ۴۰ در عرفان اسلامی نماد تعدد و کثرت است و دوم آن که انعکاس تصویر ۲۰ ستون ایوان ضلع شرقی کاخ در استخر مقابل، در مجموع تعداد ستون ها را به چهل می رساند. کاخ چهل ستون در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به عنوان “موزه چهل ستون اصفهان” در نظر گرفته شد و سپس در تاریخ هشتم مهرماه سال ۱۳۲۷ خورشیدی به طور رسمی گشایش یافت. گردآوری، نگهداری و حفاظت آثار و اشیای تاریخی، فرهنگی و هنری، فراهم آوردن امکانات پژوهشی و تحقیق درباره آن، از اهداف این موزه بوده است.
در این موزه آثار هنری از سده های پیش از اسلام تا سده ۱۴ هجری قمری گردآوری شده است. دیوار نگاره های چهل ستون اصفهان، نمونه ای از بهترین تزئینات وابسته به معماری در ایران است. این دیوار نگاره ها، بیانگر رویدادهای تاریخی دوران صفوی و پس از آن بشمار میرود که در کنار مضامین مرسوم ادبی و نقوش گیاهی و تجریدی به سبک مکتب اصفهان و به شیوه نقاش شهیر صفوی، رضا کاشانی متخلص به رضا عباسی نقش شده است. در محوطه چهل ستون، سنگ شیرها و مجسمه های سنگی اطراف استخر و داخل باغچه ها، تنها آثاری است که از دو قصر باشکوه دیگر صفویه یعنی آئینه خانه و عمارت سرپوشیده باقی مانده و به این محل منتقل شده است. تندیس های چهل ستون در گوشه های استخر باغ، آناهیتا ایزدبانوی آب ها هستند.
باغ چهلستون اصفهان که نمونه ای از یک باغ سلطنتی از دوره صفوی است، در سال ۲۰۱۱، همراه با ۱۱ باغ دیگر ایرانی (۹باغ در مرزهای امروزی ایران ۲باغ در هند و یک باغ ایرانی در پاکستان) در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
در دویست و پنجاه و ششمین گفتمان هنر و معماری که به همت موسسه مطالعاتی جهانباغ ایرانیان برگزار گردیده به معرفی و شناخت باغ ایرانی چهل ستون اختصاص دارد. در این نشست آقایان مهندس ابوالحسن میرعمادی ، دکتر علی طاهری سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است. دبیر پنل گفتگو خانم مهندس انوشه منصوری هستند.
زمان: چهارشنبه ۱۰ آبان ماه ۱۳۹۶ از ساعت ۱۵:۳۰ الی ۱۷:۳۰
مکان: موزه هنرهای دینی امام علی (ع) خیابان ولیعصر (عج) – بالاتر از ظفر – بلوار اسفندیار – شماره ۳۵
