در میان هنرهای گوناگون، از شعر و موسیقی و نقاشی گرفته تا دیگر هنرها، این معماری است که بیش از همه حالتی متمایز در خود دارد که زائیده ی خلاقیت فضائی است. خیال معماری در پی القای این تمایز، در هر مجال ممکن است. هدف غایی از این هنر، لذتی است که از سازندگی خیال در فضا دست می دهد. ملل گوناگون جهان، با توان های گوناگون و بهره های متنوع از قوه ی خیالِ معماری، سازندگی های متفاوتی داشته اند. این امر خود سبب تعدد و کثرتِ صورتهای فضائیِ ساخته های معماری در سطح جهان شده است، اما این بسط و گستردگیِ کم و کیفِ حوزه معماری، لجام گسیخته نیست، چه طبیعت مکان از یگانگی – در عین تمایز بی پایان – برخوردار است که هر لحظه به معنی و اثرِ فضای ساخته شده، وحدت و انسجام می بخشد. این وحدت و انسجام سنخی از وحدتی خیالی و فرضی یا وحدتی مبتنی بر وضع و تفسیر و دیدگاه انسانی نیست، بلکه عمیقاً به کُنه اثر معماری، یعنی وحدت برخاسته از جوهر مکان، باز می گردد.
هنر معماری مبتنی بر ساخت و واساخت فضاهائی است که به ضرورت – و نه به تصادف – در عمارت بنا فرصت بروز یافته اند. فضاها در معماری به صورت های حجمی شناخته می شوند. متعلقِ مادی این صورت ها می تواند از هر موادی باشد، چه بسا هر چه عمارتی کمتر به ویژگی های مادی و جسمانی پایبند باشد، معماری مرغوب تر و کامل تری خواهد داشت. پایبند بودن صور و اشکال معماری به مواد، چیزی جز دریافت عظمت مقوله مکان و فضا و زیباشناختی قدرت بی چون و چرای آن نیست.
ضرورت های معماری، صرفاً مبتنی بر ضرورت مطلق فضا است نه بیشتر. فضای معماری، به رغم مهندسی بودن، همچون فضای جهان طبیعی، متشکل از فضاهای همسان و همگن نیست. فضای معماری فضائی تجریدی و انتزاعی نیست، بلکه فضای تجریدی و انتزاعی در معماری به فضائی با صورت مکانی یا صور مکانی خاص تبدیل می شود، به علاوه، صورت های مکانی معماری که انضمامی و غیرذهنی اند با کلیت های دیگری از سرزمین، شهر، تاریخ و فرهنگ عجین می شوند تا به فضاهای معماری روح عینی ببخشند. و در این جاست که مفهوم زیبائی شناسی معماری و بناهای ساخته شده از آنچه زیبائی شناسی هنر محض است، افتراق می یابد. معیارهای زیباشناختی معماری هر ملت را می توان برحسب ادراک عینی و ذهنی آنان از فضا و بسط و خلاقیت آن باز شناسائی کرد. این معیارها نمایندۀ همه کنش ها و واکنش های مکانی یا فضائی یک مردم و حدّ و تمایلات آنها نسبت به مقوله فضاست که از طریق ساختن یا معماری، به خودآگاهی و امکان تحقق خویش می رسد.
در سیصد و هفتمین گفتمان هنر و معماری که به مباحث پیرامون زیبائی شناسی بناهای تاریخی اختصاص دارد. آقایان دکتر علی مختاریان، مهندس ابوالحسن میرعمادی و مهندس فریدون فراهانی سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است. دبیر پنل گفتگو خانم مهندس انوشه منصوری هستند.
زمان: چهارشنبه ۱۰ بهمن ماه ۱۳۹۷ از ساعت ۱۵:۳۰ الی ۱۷:۳۰
مکان: موزه هنرهای دینی امام علی (ع) خیابان ولیعصر (عج) – بالاتر از ظفر – بلوار اسفندیار – شماره ۳۵
