مقدمه
این مقاله مربوط به تخریب و باز سازی درون میدان انقلاب اسلامی است . متاسفانه در چند سال اخیر شهرداری تهران نسبت به تخریب درون چندین میدان که قبلا” توسط هنرمندان طراحی گردیده و دارای معانی و مفاهیم لازمه بوده اقدام نموده که این عمل شهرداری تهران علاوه بر تخریب اثر هنری طرح و اجرا شده داخل میدان است همزمان موجب هدر رفتن هزینه های انجامی و نیز انجام هزینه المان و یا آرایش و یا بازسازی آن می باشد که هزینه برچیدن و احداث طرح میانه میدان میلیون تومان که از ردیف در آمد شهرداری که از شهروندان با توجه قانون و مقررات مالی وصول می شود می باشد و در این مقاله نیم نگاهی به تخریب داخل میدان انقلاب اسلامی که با طراحی یکی از طراحان انجام گردیده و سپس تخریب و به جای آن فرم و حجم دیگری احداث شده می شود .
در ابتدا نیم نگاهی به تخریب داخل گنبد میدان انقلاب اسلامی .
مطالب برداشت آزاد از مقاله ای که در نشریه اول دی ماه سال ۱۳۹۰ پیام ساختمان و تاسیسات به چاپ رسیده می باشد :
یک سال ( ۱۳۹۰ ) از ساخته شدن نماد جدید میدان انقلاب اسلامی می گذرد و مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان ( با توجه به ارزش پول در سال ۱۳۹۰ ) هزینه کمی نیست می گذرد . مشخص نیست چرا در ایران ابتدا کار انجام می شود و پس از پایان یافتن بحث ها در مورد آن شروع می شود و حرف از تغییر و جابجایی ها می شود .
خیلی از کارشناسان تعداد اینگونه پروژه ها را در ایران کم نمی دانند و سئوال این است که در سایر کشور ها هم چنین ماجرا هایی وجود دارد ؟
نیاز است در ابتدا نظریه طراح گنبد وسط میدان انقلاب اسلامی که در نشریه به چاپ رسیده عینا” ذکر می شود :
طراح این گنبد معتقد است از نقوش و نمادهای اسلامی استفاده کرده است اما با وجود این مطلب بسیاری از مردم معتقدند بر روی این میدان همان ستاره داود ( ستاره نحس ) صهیونیست هاست و بر روی میدان انقلاب اسلامی ما که که آرمان اش نابودی اسرائیل است نقش بسته است .
اعتراضات اولیه دانشجویان دانشکاه تهران منجر شد که نماد قبلی میدان انقلاب در ضلع غربی میدان دوباره نصب شود این اعتراضات سر انجام نتیجه داد و گنبد میدان انقلاب در تاریخ ۲۲/۹/۱۳۹۰ تخریب شد و فراخوانی در مورد برای طرح جدید داده شده است . گفتنی است که گنبد ساخته شده روی ایستگاه متروی نصب است .
در ادامه مقاله آمده است :
طراح گنبد میدان اظهار داشته که می توان دو ماهه نقوش را عوض کرد و طراح گنبد میدان انقلاب در واکنش به انتقادات نسبت به این طرح برای تغییر آن طی دو ماه زمان اعلام آمادگی کرد و افزود : از نقوشی در این میدان استفاده کرده ایم که در اماکن مقدسه از آن استفاده شده است .
وی بیان داشت سعی کرده ایم در برخی فسمت ها نقوش برجسته باشند و در برخی قسمت ها نقوش برجسته نیست و اضلاع این شش ضلعی بر جسته و نیز فرو رفته است .
فرم ناقص از یک نقش روی میدان انقلاب .
به گفته طراح میدان انقلاب اسلامی فرم ناقصی از یک نقش بر روی میدان انقلاب اسلامی نقش بسته و سعی کرده ایم از تاریخ هنر ایران و اسلام در این مکان استفاده شود .
طراح در پاسخ به این سئوال که نماد / نماد صهیونیست است گفت فکر می کنم این نمادها اشکالی هستند که آنها ( صهیونیست ها ) بعدا” استفاده کردند و ادامه داد چیزی که ما پیشنهاد دادیم نقوش دوران اسلامی است و طراح ادامه داد : در ارتباط با این میدان ما طرح را ارائه کردیم و بعد از مراحل مختلف انتخاب و اجرایی شد . وی ادامه داد زیر میدان خالی است و ظرفیت بار سنگین را ندارد . در مورد نماد گنبدی میدان انقلاب گفت : این گنبد توسط خود مترو طراحی و برش های آن زده شده بود و در واقع این گنبد را به ما دادند تا بر روی آن طراحی هایی انجام دهیم و گنبد سقف متر و است .
طراح در پاسخ به این سئوال که اگر از بالا به به این طرح نگاه کنیم نماد صهیونیستی نماد بر روی سازه دیده می شود و اضافه کرد اضلاع نقوش بررئی میدان کامل ساخته نشده است وی ادامه داد می توان از نقوش ۸ برگ و غیره نیز استفاده کرد .
هزینه روکش جدید میدان انقلاب اسلامی :
طرح میدان انقلاب اسلامی با بیان اینکه برای سازه / رینگ بیرونی / داخلی آجر کاری و زنجیر کشی دور میدان حدود ۲۰۰ میلیون تومان صرف شده بود گفت : اگر بخواهند این سازه را دوباره روکش کنند ظرف مدت دو تا سه ماه کار به اتمام می رسد .
مدیر عامل ( وقت ) سازمان زیبا سازی شهرداری تهران در را بطه با طرح داخلی میدان انقلاب اسلامی با بیان اینکه گنبد میدان انقلاب اسلامی سازه موقت بوده که احداث هزینه آن هزینه بسیار کمی بوده است و ما از ۵/۱ سال پیش برای ارائه طرح جدید نماد میدان انقلاب اسلامی فراخوانی کردیم و ادامه طی دو بار فراخوان طرح درخور و مناسبی ارائه نشد که در نهایت حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی چند طرح برای ایجاد نماد جدید انقلاب اسلامی ارائه داد که یکی از طرح ها مورد تایید قرار گرفته و کلیات این طرح تصویب شده که در فاز نخست اجرای این طرح ابتدا باید تراشه ای از گنبد برداشته شود و به قسمت بتنی گنبد برسیم تا به دلیل خالی بودن فضای زیر کنبد برسیم تا به دلیل خالی بودن فضای زیر گنبد هنکام نصب نماد جدید دچار مشگل نشویم و سازه با حجم سبک تری اجرا شود و ادامه داد امکان نصب مجسمه قبلی میدان انقلاب وجود نداشت زیرا وسط میدان و زیر گنبد خالی بوده است به همین دلیل در بهمن ماه سال گذشته این نماد در ضلع غربی میدان انقلاب نصب شد و بخش هایی از عملیات نصب طرح جدید نماد میدان انقلاب که به صورت نقش برجسته است تا پایان سال ( ۱۳۹۰ – ۱۳۹۱ ) محقق خواهد شد . مدیر عامل ( وقت ) سازمان زیبا سازی شهرداری تهران افزود : نماد جدید میدان انقلاب اسلامی اشاره به نقش و فعالیت اقشار مختلف مانند روحانیون / نظامیان / عشایر / زنان و .. در پیروزی انقلاب دارد و می تواند یاد آن ایام را زنده نگهدارد .
در خاتمه نظر نگارنده بر آن است که هر اثر هنری ( مفهومی ) ممکن است برای عده ای نا مفهوم و یا تقلید و یا نشانگر فرم و یا حجمی باشد مشابه با فرم های دیگر کشور ها که این تشابه یا قبل از اجرا و یا بعد از اجرا است .
علوم و فنون و هنر در برگیرنده جهان است و نباید اثر های معماری مجسمه سازی و موسیقی و …. را فقط به دلیل تداخل با نظرات مخالفان و یا دشمنان مورد سنجش قرارداد .
نگارنده معتقد است در هر کشوری که قصد طراحی و اجرای موضوعی را دارند الویت خواسته ها در قالب فرهنگ و هنر آن جامعه مطرح است.
در طراحی باید توجه داشت که قصد طراح چه بوده است و اگر قسمتی از آن طرح توسط کشوری و یا سازمانی بعد از اجرا از کل و یا قسمتی از آن کپی برداری می شود نباید اصلیت طرح را زیر سئوال برد و نباید حیطه هنر را محدود نمود .
در اینجا سخن ام با زیبا سازی شهر تهران است :
مگر طرح توسط طراح قبل از اجرا ارائه نشده بود ؟ مگر طرح مورد بررسی قرار نگرفته بود ؟
پذیرفته نیست که بعد از اجرا فقط به دلیل اعتراض عده ای به قولی ( دانشجویان دانشگاه تهران) اصل مطلب به زیر سئوال رود و دستور تخریب و جمع آوری آن داده شود .
هر کار هنری خواستار خود را دارد به عنوان مثال همان کونه که می دانند شعرای بسیار در زمینه ادب فارسی هستند که در زمینه مختلفی شعر سرودند و نباید آن شعر را به دلیل خاصی هجو نمود در مورد هنر نقاشی و یا معماری و یا مجسمه سازی نسبت دادند قسمتی به آن به دشمن چندان اصولی نمی باشد .
زمانی که به طراح اعلام می شود نماد صهیونیست ها است و طراح می گوید که آنها از طرح ایرانی اقتباس کرده اند نه ایرانی ها از طرح آنها که به نظر می رسد کفایت بحث می باشد.
به نظر می رسد قصد تغییر بنیادی طراحی میانه میدان و انجام در دستور کار بوده و برای آن یک تعریف با مفهوم دیگری لازم بوده که اعمال شود که انجام شده است .
در قدیم می گفتند مساجد می بایست رو به قبله ساخته شود ولیکن بعد از مدتی به دلیل عدم تطبیق فرم زمین مسجد با قبله پذیرفته شد که شبستان اصلی رو به قبله باشد و بقیه قسمت ها می تواند فرم و اضلاع زمین را در برگیرند .
در طراحی فرم ها و حجم ها ثابت اند اما ترکیب آنها مطابق سلیقه و مهارت طراح است .
در خاتمه این تغییر و تخریب داخل میدان های شهر تهران نه اولی بوده و نه آخرین .
بیژن علی آبادی
۲۷ -۶-۱۴۰۲
