به نام خدا
سیصد و هشتمین گفتمان هنر و معماری
فضاهای نوری در معماری، یعنی آن فضاهائی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم از شعاع نور بهره مندند، بر فضاهای غیرنوری نه تنها در ظهور غلبه دارند، بلکه معنی و مفهوم و حتی مفاهیم بنیادی فضاهای غیرنوری جهان، منوط به معنی و مفهوم فضاهای نوری است. این فضاهای نوری در حکم آینه هائی هستند که فضاهای واقعی و جهان ما را احاطه کرده اند و از آن ها گریزی به خارج نداریم، اما ما جهان واقعی و فضای واقعی را پذیرفته ایم زیرا ما به فضاهای نوری، که متمایز کننده اند، واقف هستیم. از سوی دیگر می توان گفت در کنار فضاهای نوری، فضاهای کور و تاریکی وجود دارند و از این رو که آنها را تنها در فضاهای روشن و نوری میتوان به جای آورد، تا بع فضاهای روشنی یافته می شوند. فضاهای روشن آینه اند و فضاهای گم شده را در آن ها می توان به جای آورد و باز شناخت. در واقع در قلمرو علم و هنر معماری، فضای نوری در شناخت مقدم بر فضای واقعی، تاریک و موهوم است و فضای موهوم و هیولائی بدون نور قابل شناخت نیست.
بر این اساس، معماری همچون هنری برای ساختن فضا از طریق محصور کردن آن ها به فضای دیگر است، اما خصوصیت مهم صورت های انضمامی ساختۀ معماری یعنی، سه بعدی بودن فضاهای مسکون انسانی، که در برگیرندگی فضائی را نشان می دهد، از صورت های نوری در معماری، که متعالی تر و لطیف تر از صرف صورت های فضائی است، جدا شدنی نیست و از این رو، تعریف فضاهای معماری در حقیقت تعریف فضاهای مادی مکان هائی است که امتیاز آنها از مکان های انتزاعی سه بعدی (هم چنان که در ریاضیات توپولوژیک می بینیم.) در قبول نور آنهاست. خلق فضای معماری با کنش نور متعین می شود. در خلق و تولید یک محصول معماری، هیچگاه نمی توان نور را نادیده گرفت.
وظیفه ی اساسی یک معمار، ایجاد توازن و تعادل تا حد مطلق بین بوطیقای فضا و بوطیقای نور، اصل نور و تعاریف مفهومی یک معماری است. در علم الهی، فضا به نحو مطلق فقط فضا و امکان است و فضای جوهر یکتائی همچون نور است و به همین دلیل، نگاه دو جانبه ی نور – فضا، در طراحی های معماری رجحان دارد. اصل نور و اصالت معماری نوری، معرف یک معماری شرقی است. در مشاهده ی اشراقی فضا، انسان طبیعت نوری خود را در فراورده های معماری بهتر ادراک خواهد کرد. علاوه بر این، فضای نوری اشراقی، مکان های بنیادی معماری را افزایش می دهد و نه کاهش. فضای اشراقی در اثر اتصال پس از انفصال بوجود نمی آید، بلکه در اساس چنین فضائی توانائی فروریختن مکانها در نور است.
در سیصد و هشتمین گفتمان هنر و معماری که به جلوه های نور در فلسفه معماری و زیست ایران اختصاص دارد، آقایان دکتر سید موسی دیباج و مهندس سید حمید میرمیران سخن خواهند گفت که با نمایش فیلم همراه است. دبیر پنل گفتگو خانم مهندس بهارک کشانی هستند.
زمان: چهارشنبه ۱۷ بهمن ماه ۱۳۹۷ از ساعت ۱۵:۳۰ الی ۱۷:۳۰
مکان: موزه هنرهای دینی امام علی (ع) خیابان ولیعصر (عج) – بالاتر از ظفر – بلوار اسفندیار – شماره ۳۵