دانشنامه‌ی دیجیتال تاریخ معماری و شهرسازی ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، فرهنگستان هنر و وزارت مسکن و شهرسازی طراحی می‌شود.
به گزارش خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این مطلب در نشست معرفی دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران در خانه‌ی هنرمندان مطرح شد.
سیدمحمد بهشتی ـ مدیر طرح دانشنامه ـ با اشاره به ضرورت اجرای این طرح، در این نشست گفت: از میان یک میلیون اثری که در موزه‌های کشور وجود دارند، اسناد و مدارک کمتر از یک‌هزار اثر موجودند که به‌صورت جسته و گریخته در آنچه درباره‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران نوشته شده، آمده است و عمدتا آثار بعد از اسلام و بعد از صفوی را دربرمی‌گیرند که بیشتر در شهرهای بزرگ مانند اصفهان و کاشان بوده‌اند و کمتر اسناد و مدارک آثار دیگر شهرها را در این متون می‌توان دید.
وی افزود: ازسوی دیگر، ما با تاریخ معماری و شهرسازی سرزمینی روبه‌رو هستیم که بنا بر شواهد باستان‌شناسی یکی از نخستین تجربه‌های یک‌جانشینی را داشته و سابقه‌ی تاریخ معماری در سرزمین ما با سابقه‌ی تاریخ معماری بشر برابر است.
او همچنین به تداوم تاریخی در ایران اشاره کرد که سبب شده است، ما دوره‌های متعدد و مداوم شکوه تاریخی ممتازی را داشته باشیم که تقریبا هیچ وقفه‌ای در آن وجود ندارد.
بهشتی با اشاره به تنوع طبیعی در کشور ما، اظهار داشت: ایران به‌علت تنوع طبیعی، ناگزیر بوده است که تجربه‌های متنوعی را داشته باشد و حتا این تنوع به حدی است که گاه آثار را به کشورهای مختلف می‌توان متعلق دانست که بر یک تنوع فرهنگی گسترده و یکپارچگی فرهنگی و تداوم تاریخی دلالت دارد.
وی مهم‌ترین مشکل تاریخ معماری و شهرسازی ایران را عدم تذکر تاریخی ارزیابی و بیان کرد: ما از تجربه‌ی تاریخی گسترده‌ای بهره‌مندیم که برای امروز ما مفید است و نباید فقط به دانستن تاریخ ساخت بناها اکتفا کرد؛ زیرا ما نیازمندیم، تا فعالیت‌های امروز را به‌وسیله‌ی تاریخ معماری و شهرسازی تضمین کنیم، چون تاریخ چراغ راه آینده است و با توجه به مختصات و مسایل کشور، اگر ما با چراغ تاریخ گام برنداریم، مشکلات بسیاری را پیش رو خواهیم داشت.
رییس کمیته‌ی ملی موزه‌های ایران (ایکوم) همچنین به امضای تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، فرهنگستان هنر و وزارت مسکن و شهرسازی اشاره کرد که با پیش‌فرض دانشنامه‌ی مکتوب بوده است؛ اما به‌علت مشکلات و عدم موفقیت دانشنامه‌های مکتوب، دانشنامه‌ی الکترونیکی جایگزین آن شد. این امر، با توجه به ظرفیت‌های تکنولوژی‌های جدید کمک بسیاری می‌کند، تا اسناد به‌طور جامع در اختیار همه قرار گیرند.
بهشتی اظهار امیدواری کرد که در سال ۱۳۸۶ نخستین جوانه‌های کار مشاهده شوند و افزود: به‌دلیل وسعت و عمق کار ناگزیر باید از پشتیبانی دیگر مراکز و نهادها در داخل و خارج کشور بهره‌مند شویم.
در ادامه، احمد محیط طباطبایی ـ معاون طرح دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ـ بیان کرد: ما با ایرانی روبه‌رو هستیم که قلمرویی از بین‌النهرین و رود دجله تا کوه‌های آرارات و قفقاز و از سمت شمال دریای مازندران و در ادامه‌ی آن رودخانه‌ی جیحون و سیحون را دربر می‌گیرد و به کوه‌های افغانستان، هندوکش تا رودخانه‌ی هند می‌رسد که ما را به دریای عمان و خلیج فارس وصل می‌کند.
وی اظهار داشت: البته حوزه‌ی فرهنگی ایران از این حوزه نیز گسترده‌تر است و همیشه این تداوم فرهنگی ادامه داشته است. در دوران قاجار به‌علت مسایل دوران فتحعلی‌شاه و بعد از ناصر‌الدین‌شاه نخستین تجزیه‌های این جغرافیای گسترده را شاهد هستیم، برای همین در محدوده‌ی خارج از مرزهای فعلی، حضور فرهنگ ایرانی را شاهدیم.
او افزود: تاثیرات فرهنگ ایران که به‌علت جغرافیای گسترده آن است، باعث موقعیت ویژه‌ای می‌شود که تاثیرات حوزه‌ی معماری و شهرسازی را نیز دارد و حتا رد پای آن‌را در شبه‌قاره و نواحی شرق چین تا شامات و حتا ژاپن و اسپانیا و اندلوس می‌توان دید که در مراحل بعدی کار دانشنامه قرار دارند.
هدیه نوربخش از واحد پژوهش این دانشنامه نیز به توضیح چگونگی عملکرد پخش پژوهش پرداخت و گفت: واحد پژوهش گروه تخصصی معماری، محور اصلی را برای خود مشخص کرده است که اصلی‌ترین محور آن، آثار است. با توجه به نگاه جامع و کل‌نگر، آثار غیر منقول مانند محوطه‌ها، شهرها، مجموعه بناها و تک بناها، دیوارنگاشته‌ها و راه‌ها را در دستور کار خود دارد. محور دوم نیز اشخاص‌اند که با این آثار در ارتباط هستند.
وی اضافه کرد: محور بعدی، تدوین اصطلاح‌نامه‌ی معماری است که در زمینه‌ی معماری و شهرسازی جای خالی آن احساس می‌شود. محور چهارم منابع‌اند که شامل گزینش منابع در رابطه با دانشنامه است و متون، تصاویر، نقشه و عکس‌ها را شامل خواهد شد.
قیومی ـ رییس واحد پژوهش ـ تفاوت دانشنامه‌ی مکتوب را با داشنامه‌ی دیجیتال، تفاوت ماهوی دانست و اظهار داشت: هدف ما گرد‌آوری مقاله نیست، بلکه هدف ما این است که محققان بالقوه مقاله تهیه کنند.
او تمام حیثیت این دانشنامه را تهیه‌ی مدرک ارزیابی کرد.
وی منابع تاریخ معماری را به دو دسته‌ی منابع درجه‌ی اول و دوم تقسیم کرد و ادامه داد: این درجه‌بندی ارزش نیست و منابع درجه‌ی دوم ارزشی کمتر نسبت به منابع درجه اول ندارند، بلکه منابع درجه‌ی اول منابعی‌اند که به موضوع مورد بحث نزدیک‌ترند و در دوران سنتی تهیه شده‌اند؛ اما منابع درجه‌ی دوم به دوران مدرن متعلق‌اند، مانند گزارش باستان‌شناسی یا گزارش‌های مرمت.
در ادامه‌ی این نشست، رحیم‌زاده به توضیح چگونگی فهم دانشنامه‌ی دیجیتال پرداخت و ضرورت دیجیتال بودن دانشنامه را تشریح کرد. همچنین عماد خضرایی ـ رییس بخش IT دانشنامه ـ به تشریح تجربه‌های دانشنامه‌های الکترونیک در سطح جهان پرداخت.
به گزارش ایسنا، در این نشست لوح سپاسی نیز به سیدمحمد بهشتی داده شد.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران – اردیبهشت ۱۳۸۶
تدوین و آماده سازی برای انتشار در وب سایت : شهره السادات عربشاهی
مطالب مرتبط:
با حمایت فرهنگستان هنر طرح تدوین دانشنامه رایانه ای تاریخ معماری و شهرسازی ایران زمین آغاز شد
خبرگزاری کار ایران بزرگداشت روز معمار و هفته معماری عضو انجمن مفاخر معماری ایران: معماران، از ارائه طرح های تکراری غربی خودداری کنند معماری ایران وضعیت مطلوبی ندارد
یاد مرد بزرگ معماری ایران با نشر دانشنامه الکترونیک گرامی داشته شد.