چندی پیش، معاون وزیر راه و شهرسازی در حالی از عدم رعایت اصول و بنیان‌های اصلی معماری ایرانی-اسلامی در ساختمان‌ها انتقاد کرد که برخی مسئولان معتقدند هنوز اساس اجرای آن در کشور فراهم نیست.
به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع‌رسانی صنوف و مسکن ایران(صما)، مدیر کل امور مقررات ملی ساختمان با تأیید مطلب فوق گفت: هنوز اصول و ضوابط معماری ایرانی-اسلامی در کشور مشخص و تدوین نشده است که قابل درج در مقررات ملی ساختمان باشد و سازندگان و مالکان، ملزم به اجرای آن باشند.
غلامرضا هوایی با بیان این مطلب افزود: هرچند چارچوب‌هایی برای رعایت الگوی ایرانی-اسلامی مشخص و ابلاغیه‌هایی از سوی مقام معظم رهبری برای این امر اعلام شده، اما هنوز تعریف مشخصی برای این موضوع ارائه نشده که قابل اجرا در ساخت و سازها باشد.
به اذعان وی، وقتی از معماری ایرانی-اسلامی در ساخت و سازها سخن می‌گوییم، به این معنا است که باید برای نما، درب، پنجره، آشپزخانه، اتاق خواب، ارتفاع، نور، جهت ساختمان و… تعاریفی ارائه کنیم که قابل تحقیق، پژوهش و تدریس در دانشگاه‌ها باشد و چون هنوز این امر در قانون تعریف و زمینه‌های تحقیق، پژوهش و ترویج آن فراهم نشده است، امکان اجرای آن وجود ندارد.
هوایی در حالی این اظهارات را مطرح می‌کند که ما همچنان از سوی مسئولان وزارت راه و شهرسازی و دولت، شاهد اصرار بر رعایت معماری ایرانی-اسلامی در ساخت و سازها هستیم؛ اما جزئیات این امر هنوز مشخص نشده است.
بر اساس این گزارش، شورای عالی شهرسازی و معماری برابر با ماده ۱۶۹ قانون برنامه پنجم توسعه، به منظور تدوین و ترویج الگوهای معماری و شهرسازی اسلامی ـ ایرانی موظف است با تشکیل کارگروهی نسبت به انجام پژوهش‌های کاربردی، سیاستگذاری، تدوین ضوابط و مقررات و ترویج الگوهای موردنظر اقدام نماید.
مدیر کل دفتر امور مقررات ملی ساختمان در این راستا اظهار داشت: ابتدا باید منابع اجرای الگوی معماری ایرانی-اسلامی در کشور فراهم شود و در حال حاضر، مسئولان وزارت راه و شهرسازی در شورای عالی شهرسازی و معماری، با همکاری وزارت علوم در حال تعیین اصول و تأمین منابع هستند که به یقین سرآغاز اجرای آن باید در دانشگاه‌ها باشد.
ساخت و سازهای غیرایرانیزه
بر اساس این گزارش، در اینجا این پرسش مطرح است که اجرای معماری ایرانی-اسلامی در کشور تا چه حد و به چه دلایلی اهمیت دارد؟
هوایی در پاسخ به این پرسش گفت: از آنجایی که متأسفانه ساخت و سازهای کشور ما ایرانیزه نیست و به عبارت دیگر شرق‌زده و یا غرب‌زده است، ضرورت اجرای الگوی معماری ایرانی- اسلامی امری انکارناپذیر است.
به اعتقاد وی، در بسیاری از مناطق جنوب شرق کشور، نمونه‌هایی از معماری کشور هندوستان به چشم می‌خورد؛ در برخی شهرهای شمالی شاهد معماری کشورهای آسیایی میانه یا شرق هستیم و در مناطق مرکزی کشور مانند تهران نیز ترکیبی از معماری شرقی، غربی و معماری سنتی نفوذ یافته است.
امکان ارائه رهنمودی قابل اجرا وجود ندارد
اما رئیس انجمن مفاخر معماری ایران معتقد است: امکان ارائه رهنمودی قابل اجرا در معماری ایرانی-اسلامی وجود ندارد و در غیر این صورت به «تقلید» تبدیل می‌شود.
سید علیرضا قهاری در این باره به صما گفت: مسلماً تعریف دقیقی از معماری ایرانی-اسلامی نداریم و مشخص نیست آیا هدف از اجرای آن، کاربرد گنبد و گلدسته، کاشی‌کاری نماها و… در ساخت و سازها است یا معنای دیگری دارد که در این راستا باید قوانینی تصویب و دستورالعمل‌ها و ضوابطی تعیین شود.
رئیس انجمن مفاخر معماری ایران افزود: اگر مفهوم رعایت معماری ایرانی-اسلامی، بازگشت به دوره شکوه و عظمت معماری ایران در دوره صفویه باشد، اقدام مهمی انجام نداده‌ایم؛ چرا که این امر در آن زمان اتفاق افتاده است و تکرار رویدادها مایه افتخار نیست.
ظهور معماری معاصر در گرو آموزش
قهاری، ظهور معماری معاصر و عدم عقب‌گرد به گذشته را اقدامی بسیار مهم دانست و گفت: این مهم در آموزش جلوه‌گر می‌شود و اگر هدف ما عدم تقلید از معماری غرب باشد، دوباره باید عرفان و علومی را در این زمینه آموزش دهیم و این آموزش باید از دوره ابتدایی شروع شود و تا سطوح عالی ادامه یابد.
وی در ادامه گفت: تکنولوژی‌های مورد استفاده در تمامی کشورهای جهان، معنای بومی ندارد و جهانی است؛ از این رو ایرانیزه کردن تکنولوژی حتی در بخش مسکن واقعاً عملی نیست و حتی در این بخش باید مطابق با دانش جهانی پیش برویم و تابع تکنولوژی باشیم.
قهاری ضمن انتقاد از روند سطحی و غیرخلاقانه آموزش در مدارس، تأکید کرد: چون آموزش ارائه شده در دانشگاه‌ها غربی است و توجهی به فلسفه معماری نمی‌شود، نمی‌توانیم از معماران ایرانی متوقع باشیم که تفکر غربی نداشته باشند.
وی تأکید کرد: وزارت راه و شهرسازی به تنهایی از عهده این اقدام زیربنایی برنمی‌آید و این امر دخالت بسیاری از مراکز فرهنگی را می‌طلبد.
اهمیت نما ناشی از توجه به روح معماری است
به نظر می‌رسد، کارگروه ویژه معماری باید متشکل از فرهیختگان رشته معماری و رشته‌های وابسته نظیر جامعه‌شناسی و حتی فیلم‌سازی باشد که نه فقط با نمای معماری، بلکه با روح آن سر و کار دارند.
وی با بیان این مطلب یادآور شد: وظیفه این کارگروه ویژه نباید تنها توجه به ظاهر و تغییر نمای ساختمان‌ها باشند، بلکه مانند سایر کشورها، مراکز علمی ما باید فرهنگ و فلسفه معماری را ترویج دهند.
منبع خبر – دوشنبه, ۰۷ آذر ۱۳۹۰
