دیدار از باغی که در غرب آسیا بی‌نظیر است
سجاد تبریزی
باغ پرندگان تهران در شمال شرق پایتخت، بوستانی زیبا و مناسب برای دیدن پرندگانی است که شاید در زندگی روزمره نتوانیم به راحتی آنها را در طبیعت ببینیم. یکی از مهمترین ویژگی‌های این باغ، آزاد بودن بسیاری از پرندگان در محل بازدید است که ارتباط سریع و با کیفیت‌تری بین بازدیدکننده و طبیعت ایجاد می‌کند.
در این میان، سازه‌ای فولادی و عظیم با توری بزرگ به ارتفاع حدود ۵۰ متر، فضای باز این باغ را که بیش از شش هکتار مساحت دارد پوشانده و طبیعتی محصور را برای پرواز پرندگان ایجاد کرده است.
۱۷۶ گونه پرنده
وجود گونه‌های متعدد و متنوع از پرنده در باغ پرندگان، آن را برای علاقه‌مندان به طبیعت جذاب‌تر کرده است.
مهندس حمیدرضا مهابادی، مدیر داخلی باغ پرندگان تهران در گفتگو با ما درباره ویژگی‌های باغ پرندگان توضیح می‌دهد: وسعت کل باغ ۸۶ هکتار است و مساحتی حدود ۲۳ هکتار از آن برای نگهداری پرندگان و بازدید شهروندان به کار می‌رود. اینجا حدود ۱۷۶ گونه پرنده از نقاط مختلف ایران و جهان داریم که جمیعتی بالغ بر هشت‌هزار بال پرنده را شامل می‌شود.
وی می‌افزاید: اینجا با سه گونه موجود زنده سروکار داریم که هر کدام خصوصیات خود را دارند، اول فضای سبز، بعد پرنده‌ها و در نهایت بازدیدکنندگان. وظیفه ما ایجاد تعادل بین فضای سبز، پرنده و بازدیدکننده است.
کاساواری وحشی!
در میان گونه‌های موجود در باغ پرندگان، یک پرنده عجیب و کمتر دیدهشده وجود دارد، پرنده‌ای به قاعده یک گوسفند!
مهابادی در این باره می‌گوید: این گونه بسیار نادر اخیرا برای اولین بار وارد ایران شده و در این باغ نگهداری می‌شود؛ پرنده‌ای از خانواده شترمرغ و بومی جنگل‌های استرالیا که «کاساواری» نام دارد.
این پرنده زیبا بسیار مهاجم و شاید وحشی‌ترین پرنده جهان است، از این رو،برای آن شرایط خاصی فراهم کردهایم که به دیگران و خودش آسیبی وارد نشود. این پرنده با وجود خوی تهاجمی، زیبایی چشم‌نوازی دارد.
مدیر داخلی باغ پرندگان در مورد تیمار پرندگان در این باغ توضیح می‌دهد: باغ پرندگان همکاری تنگاتنگی با سازمان حفاظت از محیط زیست دارد.
سازمان گاهی با حیوانات و پرنده‌هایی برخورد می‌کند که نیاز به بازپروری دارند. ما آنها را درمان و تیمار کرده و زمانی که برای بازگشت به طبیعت آمادگی پیدا می‌کنند با هماهنگی و نظارت ناظر سازمان حفاظت از محیط زیست در طبیعت رهاسازی می‌کنیم. در برخی موارد گونه‌های غیرپرنده نیز به این باغ ارجاع داده
می‌شوند.
وی می‌افزاید: به عنوان مثال کرکسی از طرف محیط زیست به اینجا انتقال پیدا کرده بود که ضایعه شدیدی روی منقار داشت، به گونه‌ای که نمی‌توانست غذا بخورد. اینجا برای او پروتز گذاشتهایم و به او غذا می‌دهیم تا زمانی که منقار ترمیم شود و زمینه بازگشت این حیوان به طبیعت فراهم آید.
دستورالعمل بهداشتی
بازدید مداوم از باغ ممکن است برای پرندگان مشکل ایجاد کند، مشکلی که عموما به ورود بیماری مرتبط است.
مهندس مهابادی می‌گوید: در ورودی باغ، حوضچه‌هایی قرار گرفته تا کف کفش بازدیدکنندگان ضدعفونی شود. به جز این، همکاران ما همواره به بازدیدکننده‌ها یادآوری می‌کنند که از غذا دادن به پرنده‌ها بپرهیزند.
مراقبت از پرنده‌ها وظیفه ماست، اگرچه همکاری بازدیدکننده‌ها نیز بسیار مهم است؛ بازدیدکننده از روی علاقه می‌خواهد خوراکی به پرنده بدهد اما خوراکی‌های مرسوم، عموما برای پرنده‌ها ضرر دارد.
مشکلات باغ
از آنجایی که بهره‌برداری از باغ پرندگان به بخش خصوصی واگذار شده، مشکلات زیادی برای تأمین هزینه‌های آن وجود دارد. مدیر داخلی باغ به دوران سخت کرونا اشاره می‌کند و می‌افزاید: نزدیک دو سال به دلیل کرونا، باغ پرندگان تعطیل بود. همه مراکز تفریحی و ورزشی تعطیل بودند ولی شرایط ما با آنها کاملا تفاوت داشت، چرا که مجموعه‌های دیگر را می‌توان یک‌شبه تعطیل کرد بدون این که اتفاقی بیفتد.
اینجا ما طی دو سال هیچ بازدیدکننده‌ای نداشتیم و درآمدمان صفر بود، ولی این امکان وجود نداشت که هشت‌هزار پرنده را رها کنیم. تغذیه، درمان و واکسیناسیون آنها در تمام طول این مدت انجام می‌شد و نیروی کار متخصص نیز حضور داشت.
تمامی نیروهای انسانی را حفظ کردیم و هزینه پرنده‌ها به طور کامل پرداخت شد. شهرداری منطقه چهار تهران همکاری زیادی داشت و بخشی از هزینه‌ها را تقبل کرد تا ما توان برای ادامه کار داشته باشیم.
تأمین هزینه‌های ما از فروش بلیت است و شرایط متفاوت اجتماعی و اقتصادی، روی میزان بازدید تأثیر می‌گذارد.
تغییر فصل نیز عامل کاهش بازدیدکنندگان است، در گرمای تابستان و سرمای زمستان کسی رغبت به بازدید از باغ پرندگان ندارد، پس درآمد نخواهیم داشت. تغییر فصل، عامل نوسان در تعداد بازدیدکنندگان به شمار می‌رود و چون حدود ۸۳ درصد درآمد این باغ از محل فروش بلیت است، ما را دچار مشکل می‌کند. اوج استقبال در تابستان روزانه ۳۰۰ تا ۳۵۰ بازدید است که پنجشنبه و جمعه بیشتر می‌شود. بازدیدها در فصل زمستان به حداقل و در فصل بهار، به دلیل دو هفته تعطیلی به اوج می‌رسد و گاهی تا دوهزار بازدیدکننده در روز داریم.
باغ اول منطقه
باغ پرندگان تهران در منطقه غرب آسیا بی‌نظیر است.
مهندس مهابادی می‌گوید: این باغ از نظر وسعت و تعداد پرندگان در خاورمیانه رتبه اول را دارد. باغ در دو فاز ساخته شده و فاز یک مربوط به پرندگان در قفس است. در فاز دوم آن که پوششی از کابل و تور به مساحت شش و نیم هکتار دارد، پرندگان آزاد هستند که موجب ارتباط مستقیم آنها با بازدیدکننده می‌شود. سازه کابل و تور باغ، بزرگ‌ترین سازه کابل و تور جهان است و شش و نیم هکتار را به ارتفاع متوسط ۴۸ متر پوشش می‌دهد. این سازه در نوع خود در دنیا بی‌نظیر است.
اهدای پرنده
بسیاری از شهروندان به دلایلی از جمله شرایط آپارتمان‌نشینی، پس از خرید پرنده از نگهداری‌اش عاجز می‌شوند و بهترین راه، اهدای آن به باغ پرندگان است.
مهابادی توضیح می‌دهد: طبق توافقی که با سازمان محیط زیست داریم، شهروندانی که در منزل، پرنده اهلی دارند و به هر دلیل امکان نگهداری‌اش را ندارند، می‌توانند آن را به باغ پرندگان اهدا کنند. اگر پرنده نیاز به درمان و اقدامات بهداشتی داشته باشد، انجام می‌دهیم و آن را در محل مربوطه در باغ رها می‌کنیم.
کادر فنی
محیطی همچون باغ پرندگان با حضور جانوران زنده، نیاز به نظارت مستمر دارد؛ نظارت دقیق توسط متخصصان. مدیر داخلی باغ پرندگان در مورد نیروی انسانی حاضر در باغ می‌گوید: بالغ بر ۱۵۰ نفر نیروی انسانی داریم. تعدادی به صورت تخصصی فضای سبز را مدیریت می‌کنند. در مورد پرنده‌ها هم نیروهای متخصص برای نگهداری آنها داریم؛ افرادی که در مورد تغذیه و نگهداری پرنده تخصص دارند. به جز آن، کل باغ به صورت دائم رصد می‌شود.
وی می‌افزاید: تیم دامپزشک تمام‌وقت داریم که علاوه بر درمان پرنده‌ها به طور روزانه از زیستگاه‌ها بازدید دارند و در صورت مشاهده پرنده بیمار، آن را به کلینیک منتقل می‌کنند.
از طرفی با دانشگاه‌هایی که رشته دامپزشکی را ارائه میدهند در ارتباطیم ولی تاجایی که می‌دانم هنوز رشته تخصصی پرنده‌شناسی نداریم.
مهندس مهابادی در پایان گفتگوی خود به ساعات بازدید اشاره می‌کند و می‌گوید: ساعت‌های بازدید عمومی در فصل تابستان از ۱۰ صبح تا شش و نیم بعدازظهر است.
حداقل زمان بازدید، دو ساعت در نظر گرفته شده و همزمان با غروب آفتاب، دیگر نور مناسب برای بازدید وجود ندارد. در طول سال، ساعت شروع کار ثابت است و ساعت پایان بازدید را با غروب آفتاب تنظیم می‌کنیم.
پنجشنبه و جمعه‌ها ورود به باغ یک ساعت زودتر صورت می‌گیرد. با این حال اگر گروه‌های بازدیدکننده نیاز داشته باشند، در ساعات دیگر روز نیز امکان بازدید برای آنها وجود دارد.
روزنامه اطلاعات
