ملخ آباد چگونه دوبی شد ؟
نویسنده: مهندس بیژن علی آبادی
با توجه باینکه عده ای از ایرانیان مشتاق گردشگری که در حقیقت گردشگری و خریدهستند گروه گروه یا خانوادگی به شهر دوبی میروند و در مراجعت از مراکز خرید و نقاط دیدنی سخن می گویند و از ساختمانها تعریف میکنند که در این راستا لازم دانسته که در مورد پیشینه دوبی وضعیت و تغییر حالت دوبی از ابتدا تا کنون مطالبی به رشته تحریر در آورم که در این رابطه برداشت آزادی از مقاله ای که در نشریه ۲۶ مرداد ۱۳۹۲ در پیام ساختمان در باره دوبی ( ملخ آباد ) چگونه دبی به چاپ رسیده را مورد واکاوی قرارداده ام .
شناخت ریشه کلمه دبی :
احمد محمد عبید شاعر و محقق عرب می گوید که ریشه کلمه دوبی” / دوبا” است و منظور از دوبا” نوعی ملخ بوده است .
پیشینه تاریخی وموقغیت دوبی .
دوبی تا قبل از سال ۱۸۳۳ میلادی دهکده از توابع مشایخ ابو ظبی بود در سال ۱۸۳۳ شیخ مکتوم بن بطی آل مکتوم به همراه ۸۰۰ نفر از خویشاوندان و وابستگان خود از امارت ابوظبی به این دهکه کوچ کردند و از آن تاریخ دوران حکمرانی آل مکتوم و تاسیس شیخ نشین دوبی آغاز شد .
پیش ازاین دوبی یک روستای کوچک بیش نبودوهیچ امتیازی نسبت به سایرروستاهای اطراف خود نداشت .
موقعیت شهردوبی
این شهر در کنار شهر دیره که از بنادر مهمی برای تولیدکنندگان غربی محسوب می شود و اهمیت ش را به عنوان یک مسیر تجاری در دهه ۱۹۷۰ و۱۹۸۰ به دست آورد .
شهر دوبی تجارت آزاد طلا دارد و بندر جبل علی در دهه ۱۹۷۰ ساخته شده و بزرگترین بندر دست ساز بشر در جهان است .
دوبی با برنامه سرمایه گذاران و سرمایه لازمه خارجی به طور فزاینده ای در حال پیشرفت به عنوان مرکزی برای صنایع خدماتی از قبیل فناوری اطلاعات و سرمایه گذاری می باشد .
ساخت و ساز در دوبی خیلی سریعتر از کشورهای غربی پیش میرود و علت آن این است که نیروی کار ارزانی از آسیا در اختیار گرفته و یکی از مهم ترین علل پیشرفت ساخت و ساز در این شهر تنوع اقتصادی آن است و در واقع دوبی نمی خواهد به درآمد نفتی که تصور می شود تا سال ۲۰۱۵ شود تکیه کند .
از جمله اقداماتی که دوبی را برجسته کرده ساخت بلند ترین برج جهان به ارتفاع ۸۲۸ متر آین برج به نام شط العرب برای مدتی نماد دوبی بود و هنوز می توان اثر آن را در پلاک های قدیم امارت دوبی دید اما پس از مدتی دوبی نماد خود را از برج العرب تغییرداد .
تعدای معتقد ند این تغییر به دلیل شکل برج العرب است زیرا در صورتی که از پشت نگاه کنید آن را شبیه صلیب می بینید و ساخت جزایر مصنوعی می باشد
در حال حاضر گردشگری یکی از استراتژی های مهم امیر نشین دوبی برای سرازیری دلار به امارات متحده میباشد که البته از دلارهای سرازیر شده شهر دوبی سهم نا چیزی دارد و بیشترین سهم نصیب سرمایه گذار ان خارجی می شود .
گردشگری دوبی بیشتربرمراکزخریدمتمرکزاست اگرچه جذابیتهای مدرن و کمی جدابیت تاریخی نیز دارد .
نشانه آن این است که در سال ۲۰۰۷ میلادی دوبی هشتمین شهر پر بازدید جهان بود انتظار می رود در سال ۲۰۱۵ میلادی به بعد ۱۵ تا ۲۰ میلیون گردشگر به دوبی سفر کنند همچنین دوبی به پایتخت خرید خاور میانه مشهور است که به تنهایی بیش از ۷۰ مرکز خرید یزرگ را در خود جای داده است .
دوبی تواسته در سال ۲۰۱۵ میلادی ۱۵ میلیون گردشگر را پذیرا باشد و به پایتخت خرید خاور میانه مشهور شده است . در حال حاضر دوبی پایتخت تجارتی امارات به شمار میاِد.
شگفتی در دنیا :
درسال۱۳۸۸ریزش اصلی ترین قسمت اصلی ترین طبقه برج خلیفه که بلند ترین برج جهان در لقب گرفته بود فرو ریخت و سرمایه گذاری را حیرت زده کرد . طبقه چشم انداز برج خلیفه دوبی اصلی ترین طبقه رسد شهر برای گردشگران و سرمایه گذاران از سراسر دنیا محسوب می شد که تنها پس از ۳۵ روز از مراسم افتتاح فرو ریخت و خدشه ای به دوبی وارد نشد ولی اثری بر بی اعتباری و جذب گردشگری نگذاشت .
اما قابل توجه در خصوص این شهر توریستی وجه غالب سرمایه داری و استثمار مدرن توسط کشور های غربی می باشد که دوبی آن را نا دیده گرفته است .
در حال حاضر این شهر عربی به آزمایشگاه ساخت و ساز برای پیمانکاران اروپایی و آمریکایی بدل شده . این گروه با طرح های بلند پروازانه خود که هیچ تناسبی با نیاز های اسا سی شهر در حوزه ساخت و ساز و محیط زیست ندارد تنها به افزون طلبی و رویای کودکانه شیوخ عرب با کنار هم قراردادن دلارهای نفتی و آمال و آرزوهای این شیوخ برای به این چنین پاسخی برای اهداف خود رسیده است و سرمایه موجود به سمت سود جویی نا محدود و نا مشروط در حرکت است و چبزی آن را محدود نمی کند و این همان ویژگی بارز رابطه استثماری نظام سرمایه داری و یک رابطه استثماری و ابزاری نسبت به طبیعت و انسان ها است .
دوبی در سال های ابتدایی قرن بیست و یکم توانسته بود توجه جهانیان را به خود جلب کند با آغاز بحران اقتصادی جهانگیر در سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ میلادی دچار سقوط شدیدی در بازار ساخت و ساز شد .
در سال های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ دوبی شاهد پدیداری سبک های گوناگون معماری در ساختمان های خود بود که بیشترشان تعبیر مدرن از معماری اسلامی را یدک می کشیدند مهم ترین دلیل این روند در کشورهای عربی به ویژه دوبی پیگیری میشد حضور دفاتر معماری و مهندسی دنیا در این بازار رو به رشد و پر رونق بود که بیشترشان تعبیر مدرن از معماری اسلامی را یدک می کشیدند . مهم ترین این روند که در کشورهای عربی به ویژه دوبی شاهد پدیداری می شد حضور دفاتر معماری و مهندسی دنیا در این بازار رو به رشد و پر رونق بود و در همین دوران دوبی همچنین توانست رکوردهایی از بزرگ ترین ها و بلند ترین های دنیا را هم از آن خود کند که از جمله آنها میتوان به بلندترین ساختمان دنیا (( برج خلیفه )) با ارتفاع ۸۲۸ متر و بزرگ ترین مرگز خرید از لحاظ مساحت ( دوبی مال با مساحت یک میلیون و صد و بیست و چهار هزار متر مربع ) و بزرگ ترین آب نمای دنیا (( دوبی فانتین )) به طول ۲۷۵ متر و پرتاب ۱۵۰ متر و بزرگترین هتل ساخته شده است و نیز می توان به برج رز و ریحان با ارتفاع ۳۳۳ متر اشاره کرد .
هدف اصلی جذب بیشتر گردشگران و نیز سرمایه های بین المللی که تا حدود زیادی موفقیت آمیز بوده است هر چند سرعت رشد و دستاوردهای آن می تواند به لحاظ کمی تحسین برانگیز باشد اما از نظر کیفی مورد انتقاد قرار کرفته است .
شتاب بیش از حد در انجام پروژه های دبی همواره مطالعات اولیه و بررسی های بنیادین را قربانی کرده است برج خلیفه که ۸۲۸ متر ارتفاع دارد و ۱۶۰ طبقه میباشد بلند ترین آسمان خراش دنیا شناخته شد و ترسیم کننده برترین مکان برای جلب سرمایه گذاران و گردشگران دنیا نیز شناخته شد که بر ترسیم کنندگان برترین مکان برای جلب سرمایه گذاران و گردشگران از سراسر جهان و نیز مهمترین مکان در آمد زایی برای دوبی محسوب میشد . اما این واقعه تمام برنامه ریزیهای کوتاه مدت و بلند مدت جلب سرمایه برای دوبی از نظرکمی کارفرمایان راراضی وتوجه رکورد داران را جلب می کند و عمدتا” دارای کیفیت شایسته ای نیستند.
در این تنوع ملال آور شهر تبدیل به نمایشگاهی از ساختمان هایی شده که هیچ خط و مشخصی را دنبال نمی کنند و به تعبیری تبدیل به زمین مشترک کارفرمایان و معماران شده است .
قانون بازی را صد البته کارفرمایا پایه ریزی می کنند که لزوما” دارای شایستگی و صداقت نیستند و فقط به فکر منافع خود و اسثتثمار هستند .
اکثر کار فرمایان با تفکرات ساده انگارانه خریدار حجم و نمادهای عجیب و غریبی که می سازند و با نام های اغواکننده ای همچون برج های رقصان و گردان همچنان به جلب توجه جهانی می پردارند و عده ای نیز این گونه پروژه های پر طمطراق و ئعجب برانگیز را با نام دوبی می شناسند .
تعبیر دیگری از دوبی که بسیار از آن سخن گفته می شود تصنعی بودن شهر است که هرگز به یک شهر واقعی با هویت واحد نمی ماند .
این تعبیر تاحدی به کمرنگ بودن نگاه فرهنگی به معماری و استفاده ابزاری از آن برای افزایش سرمایه های متمرکز در بخش ساختمان مربوط می شود که استفاده افراطی از شیشه که محل اعراب اقلیمی شهر پر از آیکون های منفرد و مغشوش ندارد مزید بر علت است .
واقعیت این است کشورهای مستعمره ( استعمار مدرن ) هیج گاه تمدنی مشخص ندارند و همواره به یاری استعمارگران که همچنان مایل نیستند هویت مستقلی به این سرزمین ها داده شود و بسیار می کوشند که مهر بردگی را بر پیشانی آنها نگاه دارند .
شهر دوبی به سازه ای بلند با تکنولوژی های پیش تاز و بناها با پسوند بلندترین ها می نازند که صفتی بسیار زودتر از تصور مندرس و نا کارآمد می شود چرا آنچه که در گذشته و افتخار به قدمتش است در پس است متغیر نمی شود ولی آنچه در پیش است و به پیشرو بودن مفتخر است به سادگی با پیشرفت تکنولوژی عقب خواهد ماند و از مرکز توجه به دور خواهد شد .
تغییردیگری ازدوبی که بسیارازآن سخن گفته میشود تصنعی بودن شهر است که هرگز به یک شهر واقعی باهویت واحدنمی ماند.این تغییرتاحدی به کمرنگ بودن نگاه ابزاری ازآن برای افزایش سرمایه های متمرکز در بخش ساختمان مربوط میشودبهمین دلیل اکنون ظهوری مانند امارات متحده عربی که برای هویت سازی به چنین رویکردی چنگ انداخته اند همچنان سرگردان و بی هویت باقی خواهند ماند . یک روزبه فکرجعل هویت می افتندوبادگیرهای ایرانی رابه نام خود میکنندوروزدیگر خرسند می شوند که انگلیس برایشان برج دبی راساخته وآنرانمادمیکننداماازانجاکه باپیشرفت تکنولوژی آن جاذبه هاازنظرمی افتد .
ساخت برج خلیفه انتقادهای بسیار در رابطه با اتلاف در رابطه با پروژه های دوبی از جمله مهمترین آن برج خلیفه است که آن را نماد خود معرفی می کنند و وقتی کویت برجی بلند تر میسازد از آن سرخورد می شود و جزایر مصنوعی جهان را پیش می کشند و خلاصه چنان دچار تغییر می شوند که به جای نماد سازی و هویت سازی همچون یک شهربازی مضحک به عنوان تجربه ای بی بنیان و سرگردان به جهانیان معرفی می شوند اما آنان که که خود را سرافراز از پایه گذاری تمدن در جهان می دانند محکم و استوار بر عرش نشسته اند و همچنان که زمان می کذرد بر پایداری و اعتبارشان افزوده می شود .
خلاصه کلام :
هویت شهری است که استعمار جدید برای تسلط بر محیط و سرزمین و سرمایه های ملی آن نسخه پیچی کرده و ما ایرانیان نباید ظاهر شهر دوبی را که فاقد فرهنگ و سابقه تاریخی است با کشورمان بسنجیم .
دبی شهری است باتنوع ساخت وساز و تجارت گوناگون بدون همگنی وهمگرایی .
