روز بین‌المللی طراحی ایتالیایی چند روز پس از روز معماری ایران، بهانه‌ای شد برای سفارت ایتالیا در تهران که از حاصل مرمت باغ قاجاری فرمانیه رونمایی کند. این مجموعه که قرار است محل برپایی رویدادهای هنری بین‌المللی شود، با اشیاء میراثی آذین شده که آن را در حکم یک گنجینه تاریخی – هنری می‌توان به‌شمار آورد.
به گزارش ایسنا، هفتمین روز بین‌المللی طراحی ایتالیایی که هرساله به همت وزارت امور خارجه ایتالیا با همکاری سفارتخانه‌های وابسته جشن گرفته می‌شود، در نزدیکی زمانی با روز معماری ایرانی قرار دارد. به همین مناسبت، بعد ازظهر روز پنجشنبه هفتم اردیبهشت‌ماه، سفیر ایتالیا در تهران، جمعی از معماران و استادان و دانش‌آموختگان معماری را به باغ تاریخی خیابان شهید دکتر لواسانی دعوت کرد تا از یک گنجینه هنری – تاریخی در حضور آنان پرده‌برداری کند.
باغ سفارت ایتالیا، باغی است در شمال تهران که به شاهزاده قاجاری، کامران میرزا نائب‌السطنه، فرزند سوم ناصرالدین‌شاه تعلق داشته است. مالکیت این باغ ییلاقی سپس به عبدالحسین میرزا فرمانفرما، از شاهزادگان قجر و نخست‌وزیر وقت منتقل می‌شود. این امر موجب می‌شود که محله «فرمانیه» در مجاورت «کامرانیه» در منطقه «شمیران» شکل بگیرد.
باغ یادشده در سال ۱۳۱۹توسط وارثان، به نماینده وقت سفارت ایتالیا فروخته می‌شود. این باغ که به سبک و سیاق «باغ ایرانی»، حاوی رود و حوض طراحی شده و از معدود فضای سبزهای حفظ شده در مجاورت ساختمان‌ها و برج‌های اطراف آن است، در سال ۱۳۷۶در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. از آنجا که سفارت ایتالیا در تهران به‌طور سنتی در زمینه شکل‌گیری رویدادهای فرهنگی – هنری مشترک همواره فعال بوده، این اقامتگاه نیز در سال‌های گذشته میزبان رویدادهای تبادلی دو کشور در قالب دیپلماسی فرهنگی بوده است.
حال تالار مجاور صحن و ساختمان اصلی باغ، مزین به کاشی‌های قاجاری حاوی داستان‌های شاهنامه، منطق‌الطیر عطار و خمسه‌ی نظامی، در یک پروژه مرمتی، با طراحی و چیدمان ایتالیایی، پس از دهه‌های متمادی، جلوه تازه‌ای به خود گرفته که برخی از برجسته‌ترین آثار هنری موجود در مجموعه سفارت ایتالیا را هم در خود جای داده است.
این تالار که هنرمندان ایتالیایی و ایرانی در پروژه مرمت آن همکاری داشته‌اند، به‌گفته سفیر ایتالیا در ایران، جوزپه پرّونه، با تصاویر و ابزارهای چندرسانه‌ای طوری طراحی و تزیین شده که راوی روایت پیوندهای موجود میان مردم دو سرزمین، در هنرهای طراحی، معماری و سینما باشد. همچنین با نمایش اشیائی که از ارزش تاریخی بالایی برخوردارند، به میراث تاریخی و هنری دو کشور ایتالیا و ایران نیز ارج می‌نهد.
او در سخنان آیین افتتاحیه، این میراث را بر آمده از سنت هزار ساله دو کشور توصیف کرد؛ فضایی چندمنظوره که در آن سفارت ایتالیا قرار است میزبان نمایشگاه‌ها، کنسرت‌ها و رویدادهای دیگر فرهنگی باشد.
در مرکز تالار، لوستر باشکوه طاووس، از جنس برنج و شیشه نصب شده که جو پونتی، معمار برجسته ایتالیایی، در سال‌های آغازین دهه ۶۰میلادی برای ویلای نمازی در نیاوران تهران طراحی کرده بود. ساختمان موسوم به ویلای نمازی در خیابان شهید باهنر شمیرانات، به همراه ساختمان شورای برنامه‌ریزی و توسعه عراق در بغداد، تنها آثار جو پونتی در خاورمیانه هستند. .این بنا همچنین با سرامیک‌نگاری فاستو ملوتی، دیگر هنرمند ایتالیایی تزیین شده است.
اما آنچه به تالار مورد بحث ما جلوه‌ای دو چندان می‌بخشد، دو قطعه فرش بسیار قدیمی و کمیاب ایرانی، متعلق به مجموعه سفارت ایتالیا و نیز یک پرده نگارین بسیار ظریف نقاشی‌شده با رنگ گیاهی است که مدلی برای پرده‌ی نگارین «پیروزی ونوس» از مجموعه «پیروزی خدایان» قلمداد می‌شود. این پرده فرش‌مانند نفیس، در سال‌های آخر قرن هفدهم توسط کارخانه گوبلن ارایه شده است. ضمن آنکه یک چراغ از سری تولومئو متعلق به برند آرتمید، بر پرده نگارینی که از آن سخن رفت، نور می‌افکند.
علاوه بر یک پیانوی قرن نوزدهم، در سالن‌های تالار همچنین تصویرهایی مربوط به فیلم مشهور «قصه‌های هزار و یک شب» در معرض دید قرار گرفته‌اند که بخشی از آن در سال ۱۹۷۳توسط پیر پائولو پازولینی، کارگردان سرشناس ایتالیایی، دو سال پیش از درگذشتش در ۵۳سالگی، در اصفهان فیلمبرداری شده است. چند قطعه عکس تاریخی از آرشیو جو پونتی در میلان که مربوط به ساخت ویلای نمازی در تهران می‌شود، در این تالار در برابر دید مخاطبان قرار گرفته‌اند. همچنین چند قطعه از عکس‌های مربوط به صحنه‌هایی از فیلم بلند مستند «رادیوگرافی یک خانواده» به کارگردانی فیروزه خسروانی که فیلمبرداری صحنه‌هایی از آن دقیقا در این تالار گردهمایی انجام گرفته بود، به نمایش گذاشته شده است.
در آیین رونمایی تالار یادشده، علاوه بر سفیر ایتالیا که سخنرانی خود را به زبان فارسی و با محوریت تبادل فرهنگی انجام داد و نیز سخنرانی‌های سرپرست ایتالیایی و سرپرست ایرانی پروژه مرمت، طراحی، معماری و تزئین تالار، فیروزه خسروانی نیز از تجربه‌ی فیلمبرداری فیلم مستند خود در همین تالار سخن گفت. فیلم مستند یادشده، محصول مشترک ایران، نروژ و سوییس، سال ۲۰۲۰در جشنواره‌های مختلف به نمایش درآمد و جایزه‌هایی ازجمله جایزه بهترین فیلم مستند بلند ایدفا (آمستردام) را به خود اختصاص داد. این فیلم، روایتگر سرنوشت اعضای خانواده‌ای است که به‌دلیل مهاجرت برخی از آنها، از هم دورافتاده‌اند و در جست‌وجویی پس از سال‌ها قرار است طی سفری به ایران، به یکدیگر برسند.
در آیین رونمایی تالار هنری باغ سفارت ایتالیا در تهران، علاوه بر مقامات دیپلماتیک همچون سفیران برخی از کشورهای اروپایی، جمعی از معماران، طراحان و دیگر هنرمندان ایرانی نیز حضور داشتند.
روزنامه اطلاعات
