همزمان با روز اسناد ملی، هم اندیشی «گنجینهها و اسناد معماری و شهر سازی» برگزار شد.
به گزارش روابط عمومیمرکز هنر پژوهی نقش جهان، وابسته به فرهنگستان هنر، در آغاز این هم اندیشی که به همت فرهنگستان هنر، دانشنامه تاریخ معماری و شهر سازی ایران زمین، انجمن مفاخر معماری ایران و نقش جهان برگزار شد، مهندس یارزاده، به عنوان سخنران نخست، احترام به سندها و مستندهای حوزههای مختلف فرهنگی را جزء واجبات پژوهشگران دانست و هدف از برگزاری این نشست را فرهنگسازی در جهت بهرهبرداری از آرشیوهای شخصی و پنهان عنوان کرده، یادآور شد: «اگر چه همواره در حوزه مستندات گذشتهمان از فرهنگ ایرانی به عنوان مظلوم یاد شده است، اما با گام برداشتن در راه تثبیت و کنکاش این اسناد، با نمونهها و آرشیوهایی برخورد میکنیم که صاحبان آن اگرچه در راه نگهداری آنها از هیچ کاری کوتاهی نکردهاند، اما پس از آنها بازماندگانشان ناقلان خوبی برای اندیشههای آنها نبودهاند.»
در ادامه دکتر قهاری، از انجمن مفاخر معماری، عمده مشکلات موجود در راه گردآوری میراث مکتوب را تغییر دائم مدیریتها و به دنبال آن تغییر سلیقهها عنوان کرد. او در تشریح ارائه طرحی با همین عنوان (گردآوری میراث مکتوب) که چندسال پیش به مرکز اسناد ملی پیشنهاد شده بود، گفت: «علیرغم استقبالی که از این طرح شد، هنوز به مرحله اجرا نرسیده است و داستان همچنان از مدیری به مدیری دیگر و از دولتی به دولتی دیگر ادامه دارد.»
وی همچنین گرایش به آرشیو و جمع آوری کلکسیونهای مختلف را از ویژگیهای نهادینه مردم ایران برشمرد و در تقابل آن سنتگرایی بیش از حد را یکی از موانع و عوامل مخالفت با تغییرات زمان حال دانست.
قهاری تاکید کرد: «امروزه میلیونها سند در دست مردم وجود دارد که متاسفانه اطلاعات کافی جهت حفظ آنها آموزش داده نشده است یا اصلاً کسی از انرژی آنها خبر ندارد. ملت ما امانتدار خوبی برای میراثش نبوده است. ما به دست خودمان میراث گذشته را خراب میکنیم و این سهوی نیست، حال آنکه این میراث از جانمان با ارزشتر است و موظف به حفظ آن هستیم.»
پس از سخنان قهاری، مهندس نظری، نماینده دانشنامه معماری و شهرسازی در این نشست، عمده مشکلی که برای تهیه دانشنامه وجود داشته را نداشتن فهرست درست برای تهیه شناسنامه یا عدم دسترسی به برخی اسناد دانست و گفت: «نمونه بارز از این قبیل فعالیتها کاوشهای معبد آناهیتا است.
که از سال ۱۳۴۸ آغاز شده؛ اما به دلیل عدم پوشش همگن به آن، اطلاعات به کرار تولید میشود و اطلاعات سرجای خودش نیست. دلیل آن هم میتواند گاه بیاعتمادی اشخاص به بخش دولتی و یا برنامهریزیهای بیهدف و کوتاه مدت باشد.»
نظری سخنان خود را با تاکید بر لزوم راهاندازی مرکزی به عنوان متولی فهرست کردن و همچنین روش مناسبی برای دسترسی به اسناد ادامه داد و گفت: «دانشنامه تاریخ معماری و شهرسازی، با هدف ساماندهی به اسناد پراکنده و آرشیوهای شخصی راهاندازی شده است و کل جهان ایران از ابتدای تاریخ آن تا سال ۱۳۲۰ را پوشش میدهد.»
وی از فرهنگستان هنر، وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان اسناد، میراث فرهنگی و دانشگاه شهید بهشتی به عنوان حامیان دانشنامه معماری و شهرسازی نام برد و تصریح کرد: «سیاست دانشنامه تنها برگردآوری نیست؛ بلکه تلاش میکند تا دروازهای باشد برای دسترسی صحیح به اسناد معماری ایران و در همین راستا و در گام نخست، آداب برخورد با اسناد و استانداردهای آن و حتی شرایط اسکن کردن آنها نیز ذکر شده است.»
نماینده دانشنامه معماری همچنین از مذاکره با سازمان میراث فرهنگی و دعوت از پایگاههای فعال آن برای مذاکره و طبقهبندی فعالیتهای انجام شده سخن گفت.
مهندس نظری برای روشنتر شدن مباحثی که مطرح کرده بود، خاطرنشان کرد: «دانشنامه مجری قوانین میراث نیست، میراث حامیدانشنامه است. چون بسیاری از اسناد در آرشیو آنهاست. از طرف دیگر صدسال است مسئولیت حفاظت از بناهای کشور جزو مسئولیت آنها بوده است.»
وی با اشاره به اینکه هدف دانشنامه ایجاد یک چتر حمایتی است نه تصاحب، ادامه داد: «ما برای دسترسی پژوهشگران به اسناد و پیشبرد این اهداف باید با سازمان میراث فرهنگی به تفاهم برسیم، حتی اگر آنها کارشکنی کنند.»
این نشست در ادامه با سخنان مهندس قهاری ادامه پیدا کرد.
قهاری بار دیگر به وجود ارگانی برای جمعآوری اسناد اشاره و خاطرنشان کرد: «یکی از مهمترین مسائل جامعه ما بوجود آوردن فرهنگشناسایی و برخورد با اسناد است. به همین دلیل در دانشگاه، نخستین چیزی که به دانشجو میگوییم دیدن یک سند و درک صحیح محیط است.»
مهندس قهاری با تاکید بر نقش مهندسین مشاور، بار دیگر بر لزوم آموزش و تاکید بر تشکیل انجمنهایی متشکل از علاقهمندان و دانشجویان اصرار کرد.
در تکمیل سخنان او خانم مهندس شفاهی نیز گفت: «این سرمایهگذاری باید در جایی غیر از دولت انجام دهید، ساختاری متشکل از جوانان دلسوز و علاقهمند که فعالیت آنها تداوم داشته باشد.»
در خاتمه این نشست دکتر اولیا نیز با دفاع از راهاندازی مرکزی برای تحقیق و آرشیو میراث فرهنگی و تاریخی کشور پیشنهاد داد: «مسئولان در جاهای مختلف ضابطههایی را فراهم آورند تا متخصصان در آنها میراث معماری و شهرسازی کشور را مطابق با اصول صحیح تقسیم و سازماندهی کنند.»
مهندس نژادیان هم با دفاع از طرح دانشنامه معماری به محدودیت زمانی آن اشاره کرد و تصریح کرد: «فراموش نکنیم که سندسازی و آرشیو رویدادهای زمان حاضر نیز از واجبات است، چرا که خود آرشیوی برای آیندگان خواهد بود.»
در همین راستا مهندس یارزاده در جمعبندی مباحث، خواستار نوشتن پیشنویس فراخوانی با محوریت دغدغههای مطرح شده در این نشست شد.